AZ heeft Til-som al binnen, miljoenen Ajax, Utrecht en Heerenveen in de lucht

De EU heeft het betalingsverkeer van Rusland lamgelegd door meerdere Russische banken af te sluiten van SWIFT. Dat internationale betaalsysteem maakt geen geld over, maar regelt het internationale financiële verkeer. Dagelijks worden er miljoenen transacties gedaan. Nu dat stilgevallen is, is er ineens veel minder mogelijk.

Het bevriezen van de Russische economie kan verregaande gevolgen hebben voor clubs die nog geld uit Rusland of Oekraïne moeten krijgen. De transfersom wordt in de meeste gevallen in termijnen betaald en dus hebben sommige clubs nog wat bonnetjes hangen. VoetbalPrimeur duikt in de transfers van de afgelopen drie seizoenen.

OVERZICHT

Ajax
Vooral Ajax zal de situatie in Oekraïne en Rusland nauwlettend volgen. De Amsterdamse club verkocht David Neres, Lassina Traoré en Quincy Promes voor miljoenen aan Shakhtar Donetsk (Neres en Traoré) en Spartak Moskou (Promes). Ajax verwijst naar het onlangs gepubliceerde halfjaarverslag, waarin staat dat het nog een bedrag van 19,4 miljoen euro krijgt van de topclubs uit Oekraïne en Rusland.

Ajax heeft voor vijftien miljoen euro aan bankgaranties uit Oekraïne. Een bankgarantie is een garantie van de bank dat het bedrag op de bankrekening van de verkoper terecht komt. Mocht de koper bijvoorbeeld failliet gaan, dan kan de verkoper terugvallen op de bankgarantie om het bedrag alsnog te incasseren. Een bank werkt normaal gesproken alleen mee aan een bankgarantie als het zeker weet dat het zelf verhaal kan halen. Shakhtar betaalt normaliter netjes, maar door de oorlog is alles anders, ook omdat veel banken de junkstatus gekregen hebben.

Voor Promes staat een derde, onbekende, partij uit Rusland garant. Ajax krijgt voor de veelbesproken aanvaller nog een bedrag van 4,3 miljoen euro. Status: op dit moment is nog veel onduidelijk.

AZ
AZ verkocht Guus Til voor achttien miljoen euro aan Spartak Moskou. Status: volledig afbetaald.

Feyenoord
Het Russische FK Krasnodar nam Tonny Vilhena voor negen miljoen euro over van Feyenoord. Onduidelijk is of de Rotterdamse club nog een bedrag uit Rusland moet ontvangen.

Status: de geraadpleegde bronnen delen hier geen informatie over. Zeker is wel dat de eigenaar van Krasnodar, de Russische miljardair Sergey Galitsky, betalingsproblemen heeft, omdat zijn bankrekeningen bevroren zijn.

PSV
Voor ongeveer 500 duizend euro maakte Jorrit Hendrix de overstap van PSV naar Spartak Moskou. Status: volledig afbetaald. Wel zou PSV nog een bonus krijgen bij een kampioenschap van Spartak, maar de club staat op de tiende plaats in Rusland en dus loopt PSV die meevaller mis.

Vitesse
Vitesse sleepte er in de onderhandelingen met Zenit Sint-Petersburg over Vyacheslav Karavaev in 2019 een bedrag van acht miljoen euro uit. Status: volledig afbetaald.

FC Utrecht
Voor zes miljoen euro transfereerde Gyrano Kerk van FC Utrecht naar het Russische Lokomotiv Moskou, dat nog één of meerdere termijnen over moet maken naar Nederland. Status: de club houdt zich tot nu toe netjes aan de betalingsverplichting.

SC Heerenveen
De transfersom voor Chidera Ejuke is voor een groot gedeelte afbetaald, maar nog niet helemaal. Status: Heerenveen hoopt dit jaar het laatste deel van de 11,5 miljoen euro te ontvangen van CSKA Moskou.

Willem ll
Willem ll verkocht Fran Sol voor 3,5 miljoen euro aan Dinamo Kiev. Status: volledig afbetaald.

PEC Zwolle
In de zomer van 2020 maakte Younes Namli de overstap van PEC Zwolle naar FK Krasnodar voor naar verluidt twee miljoen euro. Status: volledig afbetaald.

FC Emmen
Door de degradatie van FC Emmen kon Glenn Bijl voor slechts 200 duizend euro worden opgehaald. Die clausule is destijds door het kamp-Bijl bedongen en door het Russische Krylia Sovetov Samara geactiveerd. Status: volledig afbetaald. 

Wat gebeurt er als de kopende club niet meer aan de betalingsverplichtingen kan voldoen?
"Zoals bij elk juridisch antwoord, is het antwoord niet in beton gegoten", zegt sportrechtadvocaat Colin Burger van Schenkeveldadvocaten tegen VoetbalPrimeur. "Van belang zijn de contractuele afspraken die tussen de betrokken clubs van de desbetreffende speler zijn gemaakt."

"In het concrete geval van bijvoorbeeld David Neres, die van Ajax naar Shakhtar Donetsk is gegaan, geldt wellicht dat in dit geval Ajax aan de kopende club, bij (gedeeltelijke) uitgestelde betaling van de transfersom, 'vervangende zekerheid' heeft bedongen. In de regel kan dit bijvoorbeeld een bankgarantie zijn. Bij een bankgarantie staat een derde partij, in dit geval bijvoorbeeld de bank, garant voor betaling van een (deel van de) transfersom, indien de betreffende club niet aan zijn betaalverplichtingen kan voldoen."

"Indien de betrokken club dan ook, in het geval van een oorlog, niet aan de verplichting kan voldoen, kan de bankgarantie worden aangesproken. In dit uitzonderlijke geval kan echter ook wellicht de bank vanwege de oorlog niet tot betaling overgaan. Dan blijft (voorlopig althans) Ajax onbetaald. Het kan natuurlijk zijn dat op enig moment, laten we hopen zo snel mogelijk, de oorlog tot een einde komt en de economie van het betreffende land weer op gang gaat komen. Dan kan mogelijk alsnog de bankgarantie worden geïnd of betaling door de club worden verricht."

In hoeverre is er door de oorlog sprake van overmacht?
"In het internationale sportrecht is vaak de algemene rechtsregel van overmacht op een bepaalde manier in de regelgeving opgenomen. Er zijn redelijk wat internationale uitspraken geweest waarin eerder over overmacht is geoordeeld. Het CAS geeft in de uitspraken over overmacht meestal aan dat er sprake is van een zogeheten objectieve belemmering die niet voorzienbaar was en die het onmogelijk maakt de gemaakte afspraken na te komen. Hoofdregel is echter dat gemaakte afspraken moeten worden nagekomen, behalve in de situaties hiervoor genoemd."

"De FIFA heeft vanwege de oorlog in Oekraïne tijdelijke regels opgesteld vanwege de (gevolgen van de) de betreffende uitzonderlijke situatie. Het heeft hierin echter niets bepaald over de contractuele verplichtingen tussen clubs onderling. Het is dan ook aan de clubs om de afgesproken verplichtingen onderling op te lossen. Mochten clubs er niet uitkomen of een van de clubs niet aan de verplichtingen voldoen, dan geldt dat het verleden uitwijst dat de FIFA door de betreffende club kan worden verzocht sancties aan de club die niet aan zijn verplichtingen voldoet, op te leggen. Dit kan een waarschuwing, berisping, boete of een verbod zijn om spelers in maximaal twee transferperiodes te (ver)kopen"

"Het is dan vervolgens aan de club die zijn verplichtingen niet nakomt, bij de FIFA aan te geven wat de reden hiervan is. De club kan hierbij wijzen op specifieke regelgeving van de FIFA, waarin staat dat in het geval van overmacht en indien het reglement daarin niet voorziet, de FIFA (definitief) kan beslissen. Met een beroep op de exceptionele situatie zoals de oorlog is het dan vervolgens aan de FIFA om hierover te beslissen."

In hoeverre is een spelerscontract bindend tijdens een oorlog?
"De FIFA heeft vanwege de oorlog in Oekraïne dus die tijdelijke regels opgesteld vanwege de (gevolgen van de) de betreffende uitzonderlijke situatie. Voor spelers die uitkomen voor een club uit Oekraïne geldt dat een contract tussen een (internationale) speler en een Oekraïense club automatisch opgeschort wordt tot 30 juni 2022. De betrokken speler begaat geen contractbreuk indien hij een nieuwe arbeidsovereenkomst met een andere club aangaat. Voor een speler in Rusland geldt dat een overeenkomst eenzijdig tot 30 juni 2022 kan worden opgeschort, maar wel met de voorwaarde dat uiterlijk voor of op 10 maart 2022 geen overeenstemming tussen de betrokkenen kon worden bereikt. In dat geval begaat de speler geen contractbreuk indien hij tekent bij een nieuwe club."

Bestaat dat de kans dat de speler terugkeert bij de verkopende club wanneer de kopende club niet meer aan de betalingsverplichtingen kan voldoen?
"Een bestraffing van de FIFA in de vorm van het beëindigen van het contract ofwel het ongedaan maken van een transfer kan eigenlijk niet. Een overeenkomst kan slechts worden beëindigd in onderling overleg dan wel door het verstrijken van de looptijd van het contract. Met andere woorden, spelers en clubs die onderling een contract sluiten, dienen de verplichtingen die hieruit volgen in beginsel te respecteren."

"In de regels van de FIFA staat wel een artikel dat het contract door elke partij kan worden beëindigd zonder enige gevolgen, indien sprake is van een rechtvaardige reden. Zodoende kan de overeenkomst door (een van) beide partijen eenzijdig worden opgezegd, zonder dat hier een vergoeding voor hoeft te worden betaald dan wel een andere (sportieve) sanctie kan worden opgelegd."

"De betreffende commissie van de FIFA die over juridische geschillen gaat, weegt bij de beoordeling alle omstandigheden van het geval mee. Een mooi voorbeeld is de situatie dat een speler die langer dan twee maanden geen salaris heeft ontvangen zijn arbeidsovereenkomst per direct mag beëindigen."

"Volgens de regels van de FIFA dan wel de uitspraken van de commissie is er dan ook geen regel die de FIFA de mogelijkheid biedt de transfer ongedaan te maken en de speler verplicht te laten terugkeren naar zijn oude club. Het kan natuurlijk wel zo zijn dat de betreffende speler wel nieuwe afspraken met zijn oude club maakt, nadat zijn arbeidsovereenkomst met zijn huidige club is beëindigd."