
Klassieker: hoe een truc van Farioli en vermoeidheid Ajax - Feyenoord beslisten
Een unieke wedstrijd met vele verhalen, zo kan de nieuwste editie van De Klassieker het best worden omschreven. Wat begon als een schaakwedstrijd, mondde uit in een explosieve tweede helft. Welke rol speelden Francesco Farioli en Brian Priske in het geheel? Tactische analyse van VoetbalPrimeur.
Door Lars Visser
Beide trainers kiezen voor zekerheid
Voorafgaand aan De Klassieker werd één vraag aan zowel Farioli als Priske gesteld: ga je hoog druk zetten? Beiden antwoordden volmondig 'ja', maar de praktijk wees iets anders uit, met wisselende verklaringen.
Bij Ajax was de intentie om hoog druk te zetten er wel - buiten de fase vlak na rust. De thuisploeg probeerde Feyenoord hoog onder druk te zetten door met Brian Brobbey en Bertrand Traoré het centrum vast te zetten, terwijl Steven Berghuis Bart Nieuwkoop moest opvangen. Op het moment dat Hugo Bueno de bal kreeg, dekte Anton Gaaei door in zijn richting.
Het probleem voor Ajax zat hem echter in het middenveld en de linksbackpositie. Priske had duidelijk geleerd van de vorige wedstrijd tegen Ajax en koos ervoor om Bueno laag in de opbouw te positioneren, om zo de afstand voor Gaaei te vergroten. Tegelijkertijd hamerde hij op veel beweging van zijn middenvelders, zodat zij zo snel mogelijk aanspeelbaar waren.
Met name Antoni Milambo was veel in beweging en wisselde geregeld met Jakob Moder. Omdat Ajax mandekking op het middenveld hanteerde, slaagde dit plan aardig. Verder op het veld zocht vaak (te) snel de diepte, waardoor het veel balverlies leed. Dit was voor Ajax ook het teken om bij vlagen wat minder ver door te stappen, weinig risico te nemen in het druk zetten en Feyenoord wat dieper op te gaan vangen.
Afbeelding 1: Het druk zetten van Ajax gevisualiseerd, met daarbij ook het probleem. Door de positiewisselingen staat Jordan Henderson als meest aanvallende middenvelder en staan Kenneth Taylor en Davy Klaassen aan de andere kant van waar ze normaal staan. (Bron: ESPN)
Opvallend aan de kant van Ajax was dat Brobbey niet zo nadrukkelijk de passlijnen naar het middenveld afschermde als gebruikelijk. Mogelijk vanwege het feit dat hij ziek was tijdens de wedstrijd(volgens Farioli na afloop).
Met het inbrengen van Wout Weghorst leverde Ajax een hoop voetballend vermogen in. Farioli koos daarmee voor zekerheid, want Weghorst is defensief betrouwbaarder. Tot in extreme mate zelfs, want doordat hij samen met Klaassen zo ver terugverdedigde, kreeg Ajax na rust geen druk meer op de bal. Een wissel en strijdplan die bedoeld waren om zekerheid in te bouwen, werden zo toch risicovol. Ajax verloor het initiatief totaal en kon door de vele spelers achter de bal nauwelijks nog voetballen.
Afbeelding 2: Klaassen en Weghorst staan zo ver naar achteren dat er bij een omschakeling niemand voorin is en er tegelijkertijd onvoldoende druk op de bal is. Hierdoor bracht Ajax zichzelf in de problemen (Bron: ESPN)
Aan de andere kant koos ook Priske voor zekerheid in zijn strijdplan. In de eerdere ontmoeting dit seizoen (0-2) was Henderson de hoofdrolspeler in balbezit. Dit keer koos Priske ervoor om niet in de gebruikelijke 4-4-2 druk te zetten, maar in een 4-5-1, waarbij Milambo constant Henderson moest schaduwen. Het voordeel was dat Ajax Henderson niet kon bereiken, maar hierdoor gaf Feyenoord in de eerste helft ook een groot deel van het initiatief aan Ajax. Tegelijkertijd nam Ajax zelf extreem weinig risico in de opbouw en zocht het snel de diepte via met name Traoré, Brobbey en Taylor.
Afbeelding 3: Milambo schaduwt Henderson tijdens de opbouw. Als hij toch uit positie is, neemt Ayase Ueda die rol over. (Bron: ESPN)
Het verschil in de omschakeling
Het grote verschil in De Klassieker werd gemaakt in de omschakeling. Naarmate de wedstrijd vorderde, en zeker na de 1-1, werden de ruimtes groter. Beide ploegen hadden doordeweeks gespeeld en zeker bij Feyenoord kampten veel spelers met fysieke problemen. Dit was zichtbaar op het veld. Bij beide goals van Ajax speelde dit een cruciale rol. Bij de 1-0 was het verschil in bereidheid om terug te verdedigen bij Feyenoord al zichtbaar, zeker in vergelijking met de Ajax-spelers.
Afbeelding 4: Hato en Berghuis staan min of meer op dezelfde lijn als Hadj Moussa en Nieuwkoop als de counter begint. (Bron: ESPN)
Afbeelding 5: 11 seconden later zijn we aan de andere kant van het veld, waar Berghuis en Hato beiden aanwezig zijn, maar Nieuwkoop in geen velden of wegen te bekennen is, waardoor Hadj Moussa in zijn eentje twee tegenstanders moet verdedigen. (Bron: ESPN)
Bij de 2-1 was dit opnieuw het geval: de Ajax-spelers leken meer energie over te hebben en konden de grote ruimtes beter benutten. Ajax kreeg een aanzienlijk aantal kansen, vrijwel altijd in omschakelmomenten. De Feyenoord-spelers leken fysiek niet bij machte om dit te belopen en liepen in deze fase constant achter de feiten aan. Waar er het hele seizoen kritiek was op Farioli’s rouleerbeleid, oogde Ajax nu in elk geval fitter. Bij Feyenoord vielen de spelers ondertussen bij bosjes uit met spierblessures, een teken van overbelasting.
Afbeelding 6: Paixão laat Gaaei ontsnappen en geeft al halverwege de loopactie op. Waar enerzijds credits voor Gaaei terecht zijn voor de loopactie, kun je ook kritisch kijken naar de rol van de Braziliaan. Overigens is ook de loopactie van Christian Rasmussen cruciaal, want die trekt daarmee Dávid Hancko weg, waardoor die niet uit kan stappen naar Gaaei (Bron: ESPN)
Toch was het niet alleen een kwestie van bereidheid om te lopen. In een aantal momenten klopte de verdeling van spelers op het veld niet: er stonden te veel Feyenoorders voor de bal en te weinig erachter. Hierdoor nam Feyenoord bij vlagen onverantwoord veel risico. Tegelijkertijd is het bij de omschakeling van Ajax te prijzen met hoeveel intensiteit de spelers naar voren sprintten. Farioli en zijn staf verdienen daarvoor de complimenten, zeker als je het vergelijkt met vorig seizoen.
De spits vrij krijgen
Een ander belangrijk aspect in deze wedstrijd was hoe Ajax erin slaagde om Brobbey aan de bal te krijgen zonder dat er middenvelders van Feyenoord in zijn buurt stonden - alleen de centrale verdedigers in zijn rug. Dit was een tactische zet van Farioli. Op het moment dat Ajax balbezit had en een van de centrale verdedigers de bal aan de voet had, was een herkenbaar patroon zichtbaar: de aanvallende middenvelders bewogen zodanig weg dat Brobbey direct aanspeelbaar werd. Het doel was om vervolgens snel onder Brobbey door te bewegen en verder te voetballen. Dit was goed zichtbaar bij de 1-0, waarbij Brobbey sterk de bal vasthield en uiteindelijk zelf scoorde.
Afbeelding 7: In deze afbeelding is te zien dat Klaassen en Taylor weer wijde posities hebben aangenomen, zodat in dit geval Berghuis de pass direct kan geven naar Brobbey. In dit specifieke geval kiest Berghuis voor een lange bal op Traoré. (Bron: ESPN)
De impact van de wissel was hier ook merkbaar. Doordat Weghorst minder sterk is in duels en minder goed in staat is de bal vast te houden, slaagde Ajax er in die fases niet in om in balbezit te blijven. De wat houterige Weghorst verloor te vaak de bal, en ook in zijn kopduels was hij niet zo sterk als dat hij in de buurt van de goal vaak is.
Afbeelding 8: In deze situatie is er weer ruimte voor Ajax om door te voetballen vanuit Weghorst, maar wordt hij simpel afgetroefd door Hancko. Dit soort duels verloor Weghorst te vaak, mede daardoor verloor Ajax ook het initiatief in die fase. (Bron: ESPN)
Dit maakte het voetballen voor Ajax lastig, totdat de vermoeidheid Feyenoord parten begon te spelen. Vanaf dat moment kon Ajax gemakkelijker onder de beperkte druk van Feyenoord uit voetballen. In die fase had Ajax weer iets meer aan Weghorst. Toen de ruimtes groter werden, bleek hij beter in staat om de bal binnen de ploeg te houden. Daarmee wierp Farioli’s plan zijn vruchten af: zelfs bij de 2-1 speelde Weghorst een belangrijke rol door de bal te kaatsen op Gaaei, die met een weergaloze voorzet Taylor in staat stelde om te scoren. Hoewel Ajax voetballend wat inleverde met Weghorst, profiteerde het later juist van het tactische plan om de spits vrij te krijgen.
Klassieker-conclusie
Al met al is Ajax de terechte winnaar van deze boeiende Klassieker. Hoewel de Amsterdammers zeker niet foutloos waren en soms tam oogden, waren ze fitter, stond de organisatie grotendeels goed en wist Farioli met zijn tactiek rondom de spits kansen te creëren. Ajax imponeert niet altijd qua voetbal, maar wél qua resultaat. Daarnaast blonk Ajax de afgelopen jaren zeker niet uit in het winnen van topduels, maar dit seizoen staat de score op 3-0 tegen Feyenoord en PSV. Dit resultaat bewijst dat de Amsterdammers serieus genomen moeten worden als titelkandidaat - niet in de laatste plaats door de wisselvallige concurrentie.