Aftellen naar PSV - Ajax: dit zijn de twijfels van Bosz en Farioli richting D-Day

Door Lars Visser

Maakt PSV gebruik van de zwakte van Ajax?
Als de wedstrijden tegen Eintracht Frankfurt één ding hebben aangetoond, is het dat Ajax kwetsbaar kan zijn op specifieke manieren. PSV kan daar met zijn selectie prima op inspelen. Het zijn patronen die niet alleen in het Europa League-tweeluik aan de oppervlakte kwamen, maar ook in andere duels de zwakke plekken van Ajax blootlegden. Eigenlijk zijn er drie ingrediënten nodig om hiervan te profiteren: het schuiven met de back, een nummer 10 die weg beweegt en een buitenspeler die op de juiste momenten diep gaat.

Om te beginnen de rol van de back. Ajax kiest er over het algemeen voor om met een van de vleugelaanvallers naast de spits druk te zetten, terwijl de back aan die kant doordekt richting de back van de tegenstander, en een van de centrale verdedigers de buitenspeler oppakt. Een tegenstander kan hier slim op inspelen door zich anders te positioneren en daarmee Ajax voor een uitdaging te stellen.

Tegenstanders hebben laten zien dat dit op drie manieren effectief kan zijn: de back extreem ver teruggetrokken positioneren en spelers rondom de bal verzamelen, de back ver aan de binnenkant plaatsen of, als laatste optie, de back juist extreem ver naar voren zetten.

Peter Bosz heeft sinds de terugkeer van Sergiño Dest bewust gekozen voor een van deze opties: het positioneren van de back aan de binnenkant. Dit doet hij deels om de opbouw beter vorm te geven en deels als antwoord op het 4-4-2-systeem waarmee steeds meer teams PSV proberen te ontregelen. Het is dan ook te verwachten dat we Dest veel aan de binnenkant zullen zien opduiken, zeker omdat Ajax er overwegend voor kiest om vanaf de linkerflank door te stappen, waardoor Jorrel Hato moet uitstappen.

Afbeelding 1: Dest positioneert zich helemaal aan de binnenkant. Daardoor moet Hato kiezen: 'Laat ik hem vrij en opvangen door een middenvelder, waardoor we daar een ondertal krijgen, of stap ik door en laat ik de passlijn richting de buitenspeler volledig vrij?' (Bron: ESPN)

Het tweede onderdeel draait om het weg bewegen van de nummer 10. Francesco Farioli kiest ervoor dat zijn nummer 6 terugzakt tussen de centrale verdedigers om de opbouw te ondersteunen. Zoals eerder beschreven, schuift vaak een van de backs naar voren, waarna Jordan Henderson de centrale verdedigers ondersteunt. Toch is het mogelijk om te voorkomen dat Henderson deze rol goed kan uitvoeren, zoals Mario Götze eerder al bewees. Door veelvuldig te zwerven, werd Henderson gedwongen hem te volgen, waardoor Youri Baas in die wedstrijd maar weinig rugdekking kreeg van de Engelse middenvelder.

Hier ligt voor PSV een kans: door de diepste middenvelder te laten zwerven, kan Henderson uit positie worden gespeeld. Tegelijkertijd is het de vraag of de Engelsman dit een tweede keer laat gebeuren, of dat hij inmiddels zijn les heeft geleerd. Voor die rol bij PSV zou het zeer prettig zijn als Malik Tillman weer beschikbaar is, en anders zou ook Ismael Saibari die rol kunnen vervullen.

Afbeelding 2: Henderson heeft zich voorafgaand aan de 2-1 laten verleiden om druk te zetten op Götze. Hierdoor staat Baas later geïsoleerd in de 1-op-1. (Bron: Ziggo Sport)

Het laatste onderdeel is een buitenspeler met diepgang. Aan de kant waar Ajax doorgaans doorstapt (meestal de linkerflank), komt de centrale verdediger (Baas in dit geval) vaak in een één-op-één-duel met een buitenspeler. Op pure snelheid is de neo-international te kloppen, zeker met een slimme loper op die flank. Een rol die op voorhand uitermate geschikt lijkt voor Ivan Perisic. De Kroaat is misschien niet meer de jongste, maar hij is nog altijd sneller dan Baas en weet bovendien zijn loopacties uitstekend te timen. Daarnaast is Baas nog geregeld te gretig, waardoor hij al instapt zonder dat het nodig is.

Afbeelding 3: Voorbeeld waarin Baas volledig alleen tegen over een buitenspeler staat, en op zo’n moment verschalkt wordt door de aanvaller. Hier liggen kansen voor PSV als ze deze situatie voor elkaar weten te krijgen. (Bron: ESPN)

Uiteraard is het afwachten hoeveel risico Ajax hierin neemt. In de kleinere wedstrijden dit seizoen zien we vaak een afwachtende aanpak en zet Ajax minder agressief druk. Tegelijkertijd heeft Ajax in alle grote Eredivisie-wedstrijden dit seizoen juist gekozen voor hoog drukzetten – en met succes. Toch liggen er, juist wanneer Ajax hoog druk zet, kansen voor PSV, als de ploeg het juiste stappenplan volgt. Natuurlijk mag worden verwacht dat ook Farioli hierop voorbereid zal zijn en een tegenzet zal bedenken.

Lukt het Ajax om de strijd op het middenveld te winnen?
Niet alleen Ajax kent zwaktes, ook PSV heeft kwetsbare punten waar Ajax van kan profiteren. In de eerste wedstrijd van dit seizoen bewees Ajax al dat er zeker kansen liggen tegen dit PSV. De grootste mogelijkheden liggen op het middenveld. Allereerst ontstaan er ruimtes tijdens het drukxetten van PSV. De Eindhovenaren kiezen er vrijwel altijd voor om in een 4-4-2-formatie druk te zetten, waarbij een van de middenvelders zich naast de spits positioneert. Dit leidt tot een drie-tegen-twee-situatie op het middenveld, waardoor Ajax ruimte krijgt.

Precies dit was een van de onderdelen waarin Ajax uitblonk in de eerste wedstrijd. De ploeg wist PSV net zo lang te lokken, totdat Henderson vrij kon komen. Dit gebeurde doordat Henderson uitweek naar de linkerkant en zich naast de centrale verdedigers positioneerde. Vervolgens kreeg hij, of een van de centrale verdedigers, de ruimte om in te schuiven. Ook lukte het Ajax geregeld om Henderson tussen de twee spitsen door aan te spelen. Dit biedt opnieuw een kans om de nummer 6 vrij te spelen en van daaruit verder te voetballen.

Afbeelding 4: Luuk de Jong en Guus Til zijn verantwoordelijk voor de twee centrale verdedigers én Henderson in de beeld, doordat Henderson naar de zijkant uitwijkt, worden de afstanden te groot om te belopen. (Bron: ESPN)

Bosz zag dit probleem in de rust en greep in. Hij liet Olivier Boscagli extremer doordekken naar een middenvelder, waardoor Saibari richting Henderson kon. Dit had aanvankelijk effect. Toch vond Ajax ook hier een oplossing voor. Het nadeel van Boscagli's extreme doordekken was dat de verdediging voorin steeds één-op-één kwam te staan. Hierdoor kon Ajax met één pass een aanvaller bereiken en zo gevaarlijk worden. Ajax lokte PSV eerst om druk te zetten en liet de middenvelders ver terugzakken, waardoor ruimte ontstond voor de aanvallers. Op het juiste moment volgde dan de diepe bal op Brian Brobbey. Na een moeizame eerste vijftien minuten in de tweede helft bleek dit plan effectief. Deze variant zou opnieuw waardevol kunnen zijn in de aankomende wedstrijd.

Afbeelding 5: Het plan van Ajax is geslaagd, PSV is ver gelokt richting de helft van Ajax, en er ligt afdoende ruimte om de vallende bal te spelen op Brobbey. Die dient dan de bal vast te houden, zodat Ajax door kan voetballen. (Bron: ESPN)

Een andere zwakte van PSV is de manier waarop de middenvelders omgaan met diepteloopacties. Dit seizoen is gebleken dat PSV-middenvelders vaak te veel op de bal gefocust zijn, waardoor tegenstanders eenvoudig in hun rug kunnen weglopen. Ajax heeft met Kenneth Taylor een specialist in huis die hiervan kan profiteren. Eerder dit seizoen scoorde hij al op deze manier, bijvoorbeeld in de eerste Klassieker tegen Feyenoord. Het is zaak voor Ajax om slim gebruik te maken van de ruimtes achter de PSV-middenvelders.

Afbeelding 6: In deze afbeelding valt op dat Saibari zich maar met één ding bezighoudt: de bal. Hierdoor kan zijn directe tegenstander zonder enige moeite uit zijn rug ontstnappen. (Bron: Ziggo Sport)

PSV moet winnen om aansluiting te houden, maar Ajax heeft laten zien dat het tegenstanders kan verleiden tot drukzetten om zo zelf kansen te creëren. Bosz staat dus voor een dilemma: kiest hij voor hoge druk of speelt hij behoudender? Dit seizoen heeft hij al enkele keren concessies gedaan, zoals in de uitwedstrijd tegen Juventus en beide wedstrijden tegen Arsenal, waarin hij de nadruk legde op verdedigen in plaats van hoog drukzetten – zonder succes overigens.

Conclusie
Het belooft een spannende wedstrijd te worden, waarin beide trainers keuzes moeten maken: hoog drukzetten of afwachten? Op basis van eerdere wedstrijden lijkt het meest waarschijnlijke scenario dat beide teams voor de aanval kiezen en met subtiele aanpassingen tot kansen proberen te komen. Wie hierin het meest succesvol zal zijn? Dat weten we pas op zondag rond 16.30 uur.