Waarom 'kameleon' Go Ahead misschien wel de favoriet is in de bekerfinale tegen AZ

Door Lars Visser

Al twee jaar presteert Go Ahead boven verwachting. Eerst onder René Hake, die zijn ploeg naar Europees voetbal leidde, en tegenwoordig met Simonis aan het roer. De debuterende hoofdtrainer maakt na een stroeve start veel indruk en heeft het tactisch uitstekend voor elkaar in De Adelaarshorst.

Kameleon in de opbouw
In algemene zin heeft de ploeg van Simonis één ding uitstekend op orde: het team is goed voorbereid en herkent wat er nodig is om een wedstrijd te winnen. De ploeg durft bij vlagen met veel risico op te bouwen, maar weet ook wanneer het directer moet spelen. Toch voert over het algemeen een verzorgde opbouw de boventoon; het team wacht geduldig tot de tegenstander ruimte weggeeft.

Meestal speelt Go Ahead Eagles vanuit een 4-2-3-1-formatie, waarbij de twee controleurs lage posities innemen. Samen met de centrale verdedigers en de backs vormen zij het eerste station in de opbouw. Opvallend daarbij is dat de centrale verdedigers zeer brede posities innemen, terwijl de controleurs juist vrij centraal blijven staan. Simonis hoopt hiermee de tegenstander uit elkaar te trekken, door letterlijk de afstanden binnen het veld te vergroten. In de meeste wedstrijden kiest de ploeg van Simonis op deze manier voor de korte opbouw, om van daaruit het spel te dicteren.

Afbeelding 1: De posities van de centrale verdedigers en controleurs in beeld, waarbij de controleurs dus meer in het centrum staan dan de centrale verdedigers. (Bron: ESPN)

Toch gaat dit niet altijd goed. Luca Plogmann en Jari De Busser zijn van nature geen voetballende keepers en maken hierin geregeld fouten. Ook de controleurs gaan soms in de fout. Zo kreeg uitblinker Enric Llansana eerder dit seizoen een (ietwat discutabele) rode kaart na een slordigheid aan zijn kant. Het streven naar verzorgd voetbal heeft dus ook zijn nadelen gekend, maar per saldo is het nog altijd de meest gebruikte én meest effectieve spelvorm van het swingende Go Ahead. Ten opzichte van de periode onder Hake kiest de club uit Deventer nu vaker voor opbouw van achteruit en minder voor afwachten.

Afbeelding 2: Voorafgaand aan de rode kaart van Llansana kun je je afvragen of Gerrit Nauber überhaupt deze bal moet inspelen, of dat dat te risicovol is. Het is in elk geval een kenmerkende situatie van hoe het wel vaker fout gaat bij Go Ahead Eagles. (Bron: ESPN)

Toch is dat niet de enige manier waarop de ploeg aanvalt. Go Ahead is levensgevaarlijk in de counter, zoals meerdere tegenstanders dit seizoen hebben ondervonden. Vaak begint een counter met een snelle doeltrap of een omschakeling na balverlies van de tegenstander. De ploeg schakelt dan razendsnel om en heeft met Oliver Antman op rechts een snelheidsduivel in huis. Bij balverovering is de blik direct naar voren gericht. Daarbij valt op dat het hele team hierop alert is: ze zoeken de ruimte én lopen snel mee naar voren. Waar dit onder Hake ook al zichtbaar was, is het duidelijk dat deze ploeg dat niet verleerd is.

Afbeelding 3: Een countermogelijkheid wordt met beide handen aangegrepen door Go Ahead Eagles, waardoor ze in een 4-tegen-4 situatie komen en uiteindelijk ook scoren. (Bron: ESPN)

Ten slotte schuwt Go Ahead Eagles ook de lange bal niet. Tegen ploegen die hoog druk zetten, zoals PSV, kiest Simonis bewust voor momenten om de bal lang te spelen. Met Victor Edvardsen en Milan Smit heeft de ploeg bovendien sterke koppers in huis, die in staat zijn om tweede ballen vast te houden of door te koppen. De ploeg speelt die ballen echter niet willekeurig, maar lokt eerst druk uit, om vervolgens toe te slaan met een lange pass op het juiste moment als er ruimte ligt achter de laatste linie of er vanuit een lange bal een overtal of 1-op-1 gecreëerd kan worden.

Afbeelding 4: Hoewel een lange bal in deze situatie niet direct noodzakelijk is, kiest Nauber er wel voor, omdat hij ziet dat Oliver Boscagli bij PSV is doorgedekt, en daarachter dus de ruimte ligt. (Bron: ESPN)

Vrijheid voor de voorhoede
Het swingt geregeld aan de Vetkampstraat. Zelfs na het wegvallen van smaakmaker Jakob Breum is Go Ahead nauwelijks minder gaan voetballen – mede dankzij Edvardsens nieuwe rol als nummer 10 en de tactisch betrouwbare Smit. Simonis hanteert een asymmetrische benadering in het aanvalsspel.

Op rechts draait alles om Antman. De snelle buitenspeler heeft ruimte nodig om te excelleren en Simonis heeft een manier gevonden om die ruimte te creëren. Hij schuift Mats Deijl vaak door als extra middenvelder. Deijl speelt dan vóór de controleurs, naast de aanvallende middenvelder. Hierdoor moet de tegenstander mee terug, wat Antman vaak in een 1-op-1-situatie brengt met ruimte achter zijn directe tegenstander. Omdat Deijl tactisch slim is, kiest hij precies de juiste momenten om zelf diepte te zoeken. Zo creëert hij ruimte voor Antman, die dit seizoen al goed is voor zes goals en veertien assists – dankzij deze samenwerking.

Afbeelding 5: Deijl herkent dat er ruimte ligt aan de binnenkant bij NAC, en trekt een sprint. Op het moment dat de linksback van NAC, hem opvangt, komt Antman in grote ruimtes vrij, doet hij dat niet krijgt de rechtsback alle ruimte. (Bron: ESPN)

Aan de linkerkant kiest Simonis juist voor een tegenovergestelde aanpak. Mathis Suray trekt vaak naar binnen, waardoor de opkomende linksback ruimte krijgt. In de meeste wedstrijden was dat Dean James, en sinds zijn blessure neemt Aske Adelgaard die rol adequaat over. Suray wordt op die manier een extra aanvallende middenvelder, terwijl de back het veld breed houdt. Suray kan zo als extra spelmaker fungeren, een rol die hem van nature goed ligt, terwijl zowel James als Adelgaard het beste zijn als ze mee kunnen doen in het aanvalsspel.

Afbeelding 6: Hier is Suray ook al in een vroegtijdig stadium naar binnengekomen, en is James langs de zijlijn naar voren toe geschoven, en kan hij de buitenspeler de diepte in sturen. (Bron: ESPN)

Sinds de blessure van Breum speelt Edvardsen als aanvallende middenvelder. Toch veranderde er inhoudelijk weinig. Edvardsen zwerft nu vanuit de nummer 10-positie, terwijl Smit de ruimtes opvult die hij achterlaat. Gaat Edvardsen diep, dan komt Smit in de bal. Komt Edvardsen juist in de bal, dan duikt Smit in de ruimte.

Deze dynamiek is tekenend voor Go Ahead: spelers herkennen feilloos waar de ruimtes vallen en spelen hier continu op in. Beweegt de één naar het centrum, dan wijkt de ander uit naar de zijkant. Zolang alle posities bezet blijven, maakt het Simonis niet uit wie waar staat, en krijgen de spelers de vrijheid om van positie te ruilen. Deze vrijheid binnen duidelijke kaders is één van de belangrijkste succesfactoren voor het sprankelende aanvalsspel.

Afbeelding 7: Edvardsen duikt in een gat achter de verdediging van NAC, een teken voor Smit om juist naar de bal toe te bewegen. (Bron: ESPN)

Defensieve degelijkheid
Verdedigend staat Go Ahead ook sterk. De ploeg zet vaak hoog druk en neemt daarin de nodige risico’s. Net als veel andere ploegen kiest Simonis bij het drukzetten voor een 4-4-2-formatie. De spits en nummer 10 nemen het centrale verdedigingsduo van de tegenstander voor hun rekening. Zodra een passlijn naar het middenveld dreigt, stappen ze in op de centrale verdedigers om die pass eruit te halen.

Tegelijkertijd knijpen de middenvelders naar binnen om passes naar de zijkant uit te lokken. Wordt die bal dan naar de flank gespeeld, dan stapt de ploeg fel in om daar de bal te veroveren. Vaak dekt ook een van de centrale verdedigers door naar het middenveld om de controleurs te ondersteunen – zeker tegen teams die met drie middenvelders spelen.

Afbeelding 8: De keeper van Utrecht speelt de bal naar de back: een teken voor Go Ahead Eagles om druk te gaan zetten. (Bron: ESPN)

Deze aanpak brengt de nodige risico’s met zich mee. Beide centrale verdedigers, Nauber en Joris Kramer, zijn niet bijzonder wendbaar en kunnen daardoor in de problemen komen. Vooral wanneer zij worden geconfronteerd met een beweeglijke middenvelder en een sterke spits, die hen voortdurend in 1-op-1-duels dwingen, is dat een uitdaging voor de twee ervaren verdedigers. Daar staat echter tegenover dat zij kunnen terugvallen op hun grote voetbalintelligentie en ervaring.

Afbeelding 9: Hier staat Brian Brobbey 1-op-1 tegenover Nauber in grote ruimtes, waarbij laatstgenoemde een overtreding maakt en later in de wedstrijd ook zijn tweede gele kaart krijgt. (Bron: ESPN)

Daarmee maken ze het tegenstanders lastig, want de ruimtes zijn klein en moeilijk te bespelen. Gecombineerd met de bereidheid van de spelers om te werken, is het een lastig te kloppen team. Toch is de ploeg niet onkwetsbaar. Op momenten dat één speler zijn taak defensief niet uitvoert, ontstaan er problemen. Zo laat Edvardsen zijn directe tegenstander soms lopen, of raken andere spelers in hun enthousiasme uit positie.

Dat bleek bijvoorbeeld in de wedstrijd tegen NAC, waar druk werd gezet zonder dat voldoende spelers meededen. Edvardsen verzuimde mee te lopen, wat leidde tot een grote kans voor Leo Sauer. Dergelijke momenten – samen met individuele fouten – vormen de belangrijkste kwetsbaarheid van deze ploeg.

Afbeelding 10: Alle veldspelers van Go Ahead Eagles zijn helemaal teruggezakt, waardoor NAC nauwelijks ruimte krijgt om te voetballen. (Bron: ESPN)

Afbeelding 11: In plaats van gewoon mee te lopen met de NAC aanvaller, besluit Edvardsen op te geven, waardoor de aanvaller van NAC alle ruimte krijgt om tot kansen te komen. (Bron: ESPN)

Conclusie
Alles bij elkaar heeft Simonis het uitstekend op orde met zijn team. Het seizoen begon al vroeg vanwege de Europese voorrondes, maar sindsdien is er duidelijk voortgebouwd op het fundament van Hake. Gesteund door een goed scouting- en transferbeleid toont Simonis aan over uitstekende tactische vaardigheden te beschikken, waarmee hij zijn ploeg zeer aansprekend laat voetballen. In de bekerfinale moet de ultieme beloning volgen.