Kleine Leo brengt Arena in extase

Fabian Bijman
AMSTERDAM

Twee minuten voor het einde van het UEFA Cup-duel met Fiorentina beleefde de kleine Braziliaan zijn hoogtepunt in het shirt van Ajax. Met een geplaatste schuiver schoot hij zijn ploeg naast de Italiaanse topclub en bezorgde daarmee de Amsterdammers een plek bij de laatste zestien van het Europese toernooi. Daarmee herhaalde Leonardo de stunt die hij uithaalde in Hamburg, waar hij zijn ploeg in de groepsfase de zege bezorgde op HSV.

In een seizoen waarin Ajax een transformatie onderging van regerende naar reagerende ploeg, kwam de overwinning op Fiorentina (0-1) van vorige week als een godsgeschenk. Morrende supporters, die enkele weken later na een goed gesprek met trainer Marco van Basten besloten het kwakkelende elftal  toch weer van onvoorwaardelijke steun te voorzien, tegenvallende resultaten, een alsmaar oplopende achterstand in de Eredivisie en ook het spel dat niet om over naar huis te schrijven is, zijn tot op heden de trieste constateringen van het jaar 2009 voor de Amsterdammers.

Juist de sensationele zege op de Italiaanse topclub Fiorentina had voor een ommekeer kunnen en misschien wel moeten zorgen. Ook in Florence toonde Ajax nog maar eens dat het met name als counterploeg voor flink wat gevaar kan zorgen. Het Eredivisie-duel met FC Volendam, in de wedstrijd tegen de hekkensluiter boekte Ajax een zwaarbevochten 2-1 zege, deed de ploeg van Van Basten echter weer met een harde smak in de realiteit terugkeren. Het spel dicteren is er al even niet meer bij voor de recordkampioen. Een bepalende speler op ?tien? is na het vertrek van Wesley Sneijder uit Amsterdam, hoe goed Urby Emanuelson de afgelopen wedstrijden zijn best ook deed, nog steeds niet gevonden.

Ook voor het terugduel in de UEFA Cup met La Viola koos Van Basten opnieuw voor een behoudende tactiek. Niet het traditionele en in de hoofdstad alom geprezen 4-3-3-systeem, maar een 4-4-2-opstelling, waarin een belangrijke rol was weggelegd voor de verdedigende middenvelders Gabri en Eyong Enoh, moest Ajax een plek in de volgende ronde van het Europese toernooi bezorgen. Het resultaat werd heilig verklaard, daar moest zelfs de tot diep in de funderingen van de Arena doorgedrongen Ajax-school voor wijken.

Een eerste tegenslag kreeg Ajax al ruim voor de aftrap te verwerken. Doelman en aanvoerder Maarten Stekelenburg moest ziek afzeggen voor het UEFA Cup-treffen, dat het praktisch verloren seizoen van de Amsterdammers nog van een waterig kleurtje kan voorzien. Met de afmelding van de doelman kwam het aantal afwezigen aan Ajax-zijde op vijf, met daarbij Siem de Jong (sleutelbeen) en Dario Cvitanich (niet wedstrijdfit) als voornaamste afwezigen.

Na een kleine vijf minuten spelen bewees Vermeer dat hij de uitstekende vorm waarin in hij verkeerde voordat Stekelenburg zijn plek in de Ajax-basiself weer overnam nog niet is kwijtgeraakt. Eerst trad hij uitstekend op door zich goed voor de voeten van Alberto Gilardino, die door Franco Semioli met een stijlvol hakballetje vrijgespeeld werd, te werpen, even later tijdens dezelfde aanval keerde hij op nog knappere wijze een schot van Semioli.

Het was het begin van een kort offensief van de Italiaanse ploeg die even later via Gilardino opnieuw gevaarlijk voor Vermeer opdook. Ook dit keer stond de tweede doelman van de Amsterdammers op de goede plek. De Ajax-defensie kraakte, liet gaten vallen en was zo nu en dan het spoor bijster, maar brak niet. De achterste vier, die op de steun van de verdedigende middenvelders konden rekenen, kregen naarmate de eerste helft volgde zelfs grip op de aanvalslinie van de Florentijnen.

In aanvallend opzicht was het echter niet veel wat de ploeg van Van Basten liet zien. Opnieuw bleek het gemis van een goed aanspeelpunt groot. Luis Suárez en Miralem Sulejmani, beiden handig wanneer het om een grondduel gaat, bespaarden zich de moeite om de luchtduels met de reuzen in de Italiaanse verdediging aan te gaan. Eén keer zorgde Suárez met één van zijn befaamde shuffles voor gevaar. Hij frommelde zich langs Per Kroldrup en Alessandro Gamberini en haalde hard uit. Sébastien Frey stond echter op de goede plek om de inzet van de Uruguayaan te keren.

Het grote billenknijpen kon direct na rust beginnen in de Amsterdam Arena. Adrian Mutu, tot dan toe onzichtbaar, kopte in de eerste minuut na de thee een voorzet van Semioli met veel gevoel op de paal naast Vermeer, die alleen maar kon toekijken hoe de bal aan hem voorbijging. Met een katachtige reflex slaagde de goalie er wel in de rebound van Gilardino te keren. De toon was echter gezet door de Italianen, die steeds nadrukkelijker de weg naar het Ajax-doel met zochten. Zo volleerde Marco Donadel in de handen van Vermeer en zag Mutu zijn inzet gekeerd worden door het lichaam van Thomas Vermaelen.

Ruim een uur spelen hield de defensie van Ajax het vol. Het was het dynamische duo van La Viola die de achterhoede van de Amsterdammers uiteindelijk toch het nakijken gaf. Een lange bal van achteruit werd door Gilardino met het hoofd, alhoewel er een hands-luchtje aan de actie van de Italiaan kleefde, verlengd op Mutu. De Roemeen controleerde het leer om het vervolgens direct terug te kaatsten naar op de doorgelopen Gilardino. De spits schoot hard, hoog en geplaatst binnen: 0-1.

Ondanks de achterstand koos Van Basten er voor toch terug te schakelen naar het vertrouwde 4-3-3-systeem. Met het inbrengen van Leonardo, hij verving Rasmus Lindgren, slaagde de oefenmeester er in het duel te kantelen. Ajax werd brutaler, kreeg meer balbezit en speelde dwingender. Kansen bleven weliswaar uit, maar de Amsterdammers groeiden in de wedstrijd.

Met nog drie minuten op de klok bewees Leonardo voor de zoveelste keer dit seizoen zijn waarde voor Ajax. De kleine, emotionele, maar levensgevaarlijke Braziliaan begon aan een imposante rush, frommelde zich langs een drietal Italiaanse verdedigers en schoot met een geplaatste schuiver Ajax naar de volgende ronde van de UEFA Cup: 1-1.