Hier liggen de kansen én schuilen de gevaren voor Ajax tegen Valencia
Ajax speelt woensdag in de Champions League de tweede groepswedstrijd in en tegen Valencia. Waar moeten de Amsterdammers voor oppassen en waar liggen juist de kansen tegen de Spanjaarden? VoetbalPrimeur analyseerde Athletic Bilbao-Valencia (0-1) van afgelopen weekend om die vragen te beantwoorden.
Door Evert van Zoelen
Maak duidelijke afspraken:
Ook na het vertrek van coach Marcelino houdt Valencia vast aan een 4-4-2 opstelling. De veldbezetting is hierbij vergelijkbaar met de 4-4-2 van Atlético Madrid. De links- en rechtsmid komen veelvuldig naar binnen om zich te positioneren in de beruchte halfspaces en één van de spitsen (Rodrigo) zakt veelvuldig uit naar het middenveld. Voordat Ajax woensdag aan de wedstrijd begint zal het over een drietal zaken duidelijke afspraken gemaakt moeten hebben:
1) Hoe vangt Ajax de buitenste middenvelders op?
De buitenste middenvelders van Valencia positioneren zich vaak in aan de binnenkant. Dit gebeurt vooral wanneer één van de centrale verdedigers de bal heeft en vooruit kan spelen. De backs van Valencia gaan dan hoog staan.
(Linksmid Cheryshev(1) positioneert zich aan de binnenkant, de linksback Costa (2) gaat hoger staan).
Ajax zal moeten bedenken hoe het reageert als Valencia dit doet. Gaan de backs Mazraoui en Tagliafico met de buitenspelers mee naar binnen? Dan betekent dat dat de buitenspelers Ziyech en Neres achter de backs aan zullen moeten. Worden de tegenstanders 'overgegeven' aan een teamgenoot dan zal de onderlinge communicatie en het moment van overgeven erg duidelijk moeten zijn.
2) Wat doet Ajax met de zwervende Rodrigo?
Op papier is Rodrigo de tweede spits naast Maxi Gomez, hij is daar echter amper te vinden. Rodrigo laat zich veelvuldig uitzakken in het middenveld waar hij als een soort derde middenvelder komt te spelen. Dit is vergelijkbaar met de rol die Griezmann vroeger had bij Atlético Madrid.
(Rodrigo zakt in het middenveld, dit dwingt de centrale verdediger tot het maken van keuzes.)
Deze loopacties van Rodrigo dwingen de centrale verdedigers constant tot het maken van keuzes. Gaan Blind en Veltman doordekken op Rodrigo als hij zich laat zakken in het middenveld? Of geven ze hem over aan een middenvelder?
Deze wisselende positie van Rodrigo zorgt ook voor gevaar in de omschakeling. Omdat Rodrigo steeds een wisselende positie inneemt kan hij zomaar ineens ergens opduiken als Valencia de bal verovert. De ene keer staat hij net tussen de linies van de tegenpartij in, de andere keer is hij uitgeweken naar de zijkant. Dit leidt in de wedstrijd tegen Bilbao ook tot de openingstreffer.
(Valencia verovert de bal en Rodrigo is vrij tussen de linies om meteen een counter op te zetten. Hier komt de 0-1 uit voort.)
3) Hoe zet Ajax de opbouw van Valencia vast?
De opbouw doet Valencia aan de hand van centrale middenvelders Parejo en Coquelin. Beide spelers bewegen continu ten opzichte van elkaar totdat één van de twee genoeg ruimte vindt om de bal te kunnen ontvangen en het spel voort te zetten. In de wedstrijd tegen Bilbao is het vaak de middenvelder die het verst van de bal staat die in staat is om deze ruimte te vinden.
Dit heeft ermee te maken dat Rodrigo steeds het middenveld in zakt waardoor hij één van de middenvelders van Athletic naar zich toe trekt. Als de andere twee middenvelders van Athletic ook allebei doorstappen op Parejo en Coquelin dan laten ze ruimte achter in het centrum. Om dit te voorkomen ‘knijpt’ de verste middenvelder van Athletic steeds iets naar binnen, maar dit leidt ertoe dat Valencia (zeker in de eerste helft) veelvuldig een vrije middenvelder kan vinden.
(Athletic dekt Rodrigo en Coquelin af. De derde middenvelder wil het centrum niet helemaal open laten, maar daardoor is Parejo instaat om vrij te komen.)
Als Ajax niet tegen hetzelfde probleem wil aanlopen als Athletic dan zal het een manier moeten bedenken om druk te kunnen zetten op de middenvelders van Valencia, terwijl ze ook het centrum weten af te sluiten. Ten Hag zou één van de buitenspelers half-half (tussen twee spelers in) kunnen laten staan. Of er bijvoorbeeld voor kiezen om iets meer in te zakken zodat de ruimte tussen de aanvallers van middenvelders van Ajax sowieso kleiner wordt.
Wisselpass Valencia serieus gevaar voor Ajax
Wanneer Valencia in staat is om onder de eerste druk uit te spelen wordt er eigenlijk altijd een speler tussen de linies gezocht. Hiervandaan opent Valencia het spel steevast naar de middenvelder aan de andere kant. De back maakt dan een voorwaartse loopactie en creëert een twee tegen één of twee tegen twee situatie aan de zijkant, vanuit welke Valencia meerdere keren gevaarlijk weet te worden.
Nadat Valencia de andere kant heeft gezocht maakt het steevast één van de volgende keuzes. De buitenspeler speelt meteen een diagonale bal op de spitsen, of de buitenspeler maakt een actie waarna een lage voorzet in het gebied tussen de keeper en verdediging volgt.
Nadat zo’n bal naar de andere kant geopend is, is het erg lastig om de situatie nog te repareren. Het zal dus vooral aan Martínez en Van de Beek of Álvarez als verdedigende middenvelders zijn om ervoor te zorgen dat die wisselpass niet gegeven kan worden.
(Valencia heeft de middenvelder aan de andere kant gevonden en die kiest ervoor om een diagonale bal tussen de linies op de spitsen in te spelen.)
De kansen voor Ajax
Aan de andere kant kan het juist gunstig zijn om Valencia door het centrum te laten combineren. In de wedstrijd tegen Bilbao leed Valencia op deze manier veelvuldig balverlies wat een counter van Athletic inleidt.
Dit heeft ermee te maken dat Parejo en Coquelin vaak beide zijn uitgezakt, waardoor ze niet direct aanspeelbaar zijn voor de spelers die zich komen aanbieden in het centrum.
Val aan over rechts
Verdedigend gezien houdt Valencia vast aan de zonale 4-4-2. Wanneer er wordt gekozen voor zo’n systeem is het erg belangrijk dat de linies dicht bij elkaar staan. Hierin wil Valencia nog wel eens steekjes laten vallen.
In de wedstrijd tegen Bilbao begint de laatste lijn (de verdedigers van Valencia) erg hoog, om zo de ruimte tussen de verdedigers en de middenvelders zo klein mogelijk te houden. Na enkele loopacties van Bilbao de diepte in beginnen de verdedigers van Valencia al te twijfelen waarna ze steeds meer naar achter gaan lopen.
Aan de voorkant gaat het ook niet goed. De aanvallers van Valencia houden in het eerste stadium de passlijn naar de centrale middenvelder van Athletic eruit, maar als de bal eenmaal voorbij hen gespeeld is lijken ze geen duidelijke oriëntatiepunten meer te hebben die hen vertellen waar ze zich nu moeten positioneren.
Dit zorgt ervoor dat de middenvelder tussen de aanval en het middenveld van Valencia (bij Ajax Van de Beek, Promes of misschien zelfs Tadic als valse spits) veelvuldig bereikt kan worden, wat één van de middenvelders van Valencia dwingt om uit te stappen. Dit opent weer ruimte in de rug van de uitstappende middenvelder. 
(De spitsen van Valencia zijn uitgespeeld en er lijken geen duidelijke afspraken te zijn over wie nu de middenvelder van Athletic oppakt). 
(Bilbao heeft weer een vrije speler in het middenveld gevonden. Dit dwingt één van de middenvelders van Valencia om uit te stappen, maar dit opent wel ruimte in zijn rug.)
Vooral aan de linkerkant van Valencia gaat het vaak fout. Bilbao roteert steeds aan de rechterkant, wat betekent dat een middenvelder uitzakt, de back hoger gaat staan en de buitenspeler naar binnen beweegt.
Linksmid Cheryshev heeft hier veel moeite mee. De ene keer blijft hij te veel aan de buitenkant hangen waardoor de bal binnendoor gespeeld kan worden. Vaker gebeurt het dat hij druk gaat zetten op de uitgezakte middenvelder waardoor de back achter hem vrijkomt.
(Dit is wat er steeds gebeurt, Cherysev zet druk op de middenvelder, de back achter hem moet met twee man rekening houden).
(Cherysev laat zich uit positie trekken door de loopactie van de middenvelder.)
(Daardoor staat de back achter hem in ondertal tegen twee spelers.)
Wanneer de linksback van Valencia (Costa) doorstapt op de back van Athletic, maakt een andere speler steeds de loopactie in de ruimte achter hem. Dit dwingt een centrale verdediger tot uitstappen.
(De linksback van Valencia stapt door, dit opent ruimte achter hem waar een andere speler van Athletic een loopactie in maakt.)
Ajax kan iets soortgelijks doen komende woensdag. Door bijvoorbeeld Martinez te laten uitzakken aan de rechterkant en Mazraoui hoger neer te zetten kan Ajax dezelfde zwakte proberen bloot te leggen. Zeker aangezien Ajax met Van de Beek, Promes, Tadic en Neres veel spelers op het veld heeft staan die zeker wel raad weten met de ruimte die ontstaat als de back van Valencia gaat doordekken.
Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager,heeft voor de bladen als TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.