Hier liggen de kansen én schuilen de gevaren voor Ajax tegen 'nieuw' Chelsea
Woensdag is het zover: Ajax speelt de derde Champions League-wedstrijd van het seizoen. In de Johan Cruijff Arena is Chelsea de tegenstander. Waar moeten de Amsterdammers voor oppassen en waar liggen juist de kansen tegen de Engelsen? VoetbalPrimeur bekeek enkele wedstrijden van Chelsea om die vragen te beantwoorden.
Door Evert van Zoelen
Zet Van de Beek op Jorginho
Chelsea is bezig aan een goede reeks. De laatste vijf wedstrijden werden allemaal gewonnen. Toch is het spel niet altijd even denderend. Chelsea wordt geplaagd door blessures en dat komt het spel van de ploeg niet ten goede.
Na jarenlang resultaat te hebben gehaald met het aantrekken van grote spelers voor veel geld en een relatief defensief speelplan, is het roer sinds dit jaar helemaal om bij Chelsea. Geholpen door de transferban wordt het aanvallendere voetbal, waarvoor Maurizio Sarri vorig jaar naar Chelsea werd gehaald, vervolgd en sinds dit seizoen gebeurt dat ook met jongere spelers uit de eigen jeugdopleiding. Zo geeft manager Frank Lampard het vertrouwen aan Mason Mount en Tammy Abraham en blijven spelers als Olivier Giroud en Michy Batshuayi op de bank.
Het probleem waar Lampard momenteel tegenaan loopt is de blessuregolf die zijn ploeg teistert. De voetballend sterke verdedigers Andreas Christensen en Antonio Rüdiger ontbraken afgelopen zaterdag tegen Newcastle United (1-0). Datzelfde geldt voor meesterstofzuiger N’Golo Kanté. De net weer fitte Mateo Kovacic moest na veertig minuten Ross Barkley aflossen, die er juist weer af ging met een blessure. Dit zorgt ervoor dat de rol van Jorginho op het middenveld nóg belangrijker geworden is.
De drie redenen waarom het lonend kan zijn om Donny van de Beek op Jorginho te zetten woensdag:
1) Dek Jorginho af in de opbouw
Het aantreden van Lampard als trainer begin dit seizoen betekent het einde van het sjabloon-voetbal van Sarri. In dit spel van Sarri was Jorginho de absolute spelmaker die in elke aanval het centrale middelpunt was. Onder Lampard is dit begin dit seizoen anders: Jorginho heeft nog steeds een belangrijke rol in het maken van het spel, maar andere spelers krijgen ook meer verantwoordelijkheden. Door de blessures van Rüdiger en Christensen is Lampard echter zijn centrale duo kwijt en vervangers Kurt Zouma en Fikayo Tomori vinden het een stuk minder prettig om met de bal aan de voet te spelen.
In de wedstrijd tegen Newcastle wordt dit pijnlijk duidelijk. Newcastle trekt zich terug in een compact 5-4-1, waarbij spits Joelinton constant Jorginho afdekt. Keer op keer is er ruimte voor de centrale verdedigers van Chelsea om het middenveld in te dribbelen, maar de gehele eerste helft stralen Zouma en Tomori uit dat ze liever met een hunebed op hun rug richting Maastricht lopen dan dat ze een tegenstander moeten binden en iemand tussen de linies moeten inspelen. Hierdoor spelen ze constant passes op de backs die naast hen staan.
Dit gecombineerd met weinig beweging in het middenveld zorgt ervoor dat Chelsea de eerste helft vooral in een grote U-vorm aan het grondspelen is en weinig progressie boekt.
(Er ligt ruimte voor de centrale verdedigers van Chelsea om in te dribbelen - rode pijl - maar ze spelen de bal liever naar de back naast hen - zwarte pijl. Bron: NBC)
Pas in de tweede helft wordt dit probleem verholpen door Kovacic te laten zakken naast Jorginho, waardoor de centrale verdedigers minder verantwoordelijkheden hebben in de opbouw. Als Chelsea woensdag dezelfde opzet gebruikt, dan kan het lonend zijn voor Ajax om spits Dusan Tadic een linie te laten zakken om Kovacic op te pakken. Als Van de Beek dan Jorginho afdekt zijn de centrale verdedigers van Chelsea weer verplicht om het spel te maken, terwijl Ajax met zo'n opzet ook een speler op het middenveld overhoudt.
2) Op de helft van de tegenpartij is Jorginho nog altijd de spelmaker
Op de helft van de tegenpartij laat Chelsea de buitenspelers veel naar binnen toekomen en spelen de backs erg hoog aan de zijkant. De Londenaren proberen vooral het spel aan één kant van het veld te beginnen en dán te openen naar de back of buitenspeler, die de ruimte heeft aan de andere kant. In de Premier League spelen veel teams met zoneverdediging waardoor ze rond de eigen zestien de linies kort op elkaar zetten. Dit zorgt ervoor dat ervoor het middenveld ruimte ontstaat, waar Jorginho in vrij kan komen om steeds de wisselpass naar de andere kant te geven.
(Jorginho komt vrij in het middenveld en opent meteen naar de andere kant wat tot een kans voor Chelsea leidt. Bron: NBC)
Daarnaast is een bal die vanaf de zijkant wordt uitgehaald naar Jorginho een 'trigger' voor Chelsea om diepte-loopacties aan de contrakant te maken. Tijdens 'open spel' mist Chelsea dit soort momenten vaak en is er weinig diepgang zonder bal. Maar het patroon op onderstaande foto was veelvuldig te zien in de wedstrijd tegen Newcastle.
(De bal wordt vanaf links uitgehaald naar Jorginho, wat de ‘trigger’ is voor spelers aan de andere kant van het veld om diep te gaan in de rug van hun tegenstander. Bron: NBC)
Wat dit laat zien is dat het ook op eigen helft lonend kan zijn om een vaste bewaker op Jorginho te laten spelen, om ervoor te zorgen dat hij niet vrij kan komen in het middenveld en de crosspasses kan geven waaruit Chelsea vaak gevaarlijk wordt.
3) Jorginho heeft heel veel moeite met een 'loper'
Zowel dit seizoen, als eigenlijk heel vorig seizoen, laat Jorginho zien dat hij het verdedigend heel lastig heeft tegen een speler die constant loopacties maakt en over hem heen gaat. Jorginho beweegt vaak te veel en te snel richting de bal, waardoor hij ruimtes in zijn rug openlaat. Daarnaast is hij niet de snelste speler, waardoor hij tijdens omschakelmomenten nog weleens geklopt wil worden door een speler die meteen de ruimte in beweegt.
Een speler als Van de Beek die constant loopacties maakt en slim weg kan lopen uit de rug van een tegenstander zou hiervoor ideaal zijn. Zeker als Kanté niet speelt is Jorginho nog meer aangewezen als de meeste defensieve schakel, iets wat zeker uitgebuit kan worden door de middenvelders van Ajax.
Let op voor Abraham
Tammy Abraham is dit seizoen de spits van Chelsea en heeft in negen Premier League -wedstrijden al acht keer het net weten te vinden. De grote kracht van Abraham is dat hij constant klaar staat om diep te gaan. Eén moment van onoplettendheid en hij is weg. Een patroon dat vaak zichtbaar is bij Chelsea is dat rechtsbuiten Willian naar het centrum toe beweegt. Wanneer één van de centrale verdedigers van de tegenpartij besluit om door te stappen op Willian is Abraham weg.
(Willian is naar het centrum bewogen. Van Dijk doet een halve stap naar voren, wat genoeg is voor Abraham om meteen de loopactie in de ruimte achter hem te maken. Bron: Sky Sports)
Aangezien Ajax er vaak voor kiest om de centrale verdedigers Joël Veltman en Daley Blind te laten doordekken in het middenveld is het belangrijk dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over wie en wanneer er wordt doorgestapt op Willian als hij naar binnen beweegt. Anders kan Ajax zomaar in de val van Chelsea trappen.
(Een voorbeeld uit de wedstrijd tegen ADO. Een middenvelder van ADO is vrij, dus Blind stapt door naar het middenveld wat tot ruimte voor Kramer leidt (1). Bron: FOX Sports)
Ook de backs van Ajax zullen scherp moeten zijn. Als zij één keer niet op tijd meestappen met de buitenspellijn is Abraham meteen weg. Dit is bijvoorbeeld in bovenstaand voorbeeld te zien in de wedstrijd tegen Liverpool, waarbij Trent Alexander-Arnold niet op één lijn met de rest staat. Maar ook in het voorbeeld hieronder van de wedstrijd tegen Newcastle.
(De rechtsback van Newcastle stapt niet op tijd mee, daardoor is Abraham meteen weg uit de rug van de centrale verdedigers van Newcastle. Bron: NBC)
Pak Chelsea op de counter
De counter: jarenlang was het de grote kracht van de club uit Londen. Onder trainers als José Mourinho, Carlo Ancelotti en Antonio Conte werd de counter het handelsmerk van Chelsea. Newcastle-manager Steve Bruce liet zaterdag met zijn ploeg zien dat Chelsea nu juist op deze manier gepakt kan worden.
Dit probleem komt voort uit de hoge posities die de backs van Chelsea innemen. Dit zorgt ervoor dat er veel ruimte achter hen ligt en dat ze vaak niet snel genoeg weer in positie zijn als de tegenstander snel omschakelt. Daar komt bij dat de centrale verdedigers van Chelsea niet allemaal uitblinken op de 100 meter sprint en ze ook niet allen even comfortabel zijn met het spelen met ruimte in hun rug.
De enige manier voor Chelsea om counters echt af te stoppen is door meteen druk op de bal te zetten na balverlies. Geregeld gaat dit goed, maar als de eerste pressie eenmaal doorbroken is, ligt er een zee van ruimte voor de tegenstander om in te counteren. Daar komt nog bij dat Chelsea momenteel door alle blessures met een zeer aanvallend ingesteld middenveld speelt. In de wedstrijd tegen Newcastle was er naast Jorginho en Ross Barkley een plek ingeruimd voor buitenspeler Mason Mount. Dit zorgde ervoor dat de middenvelders soms te diep positie kozen, waardoor ze bij balverlies alle drie voor de bal stonden en niet in staat waren om meteen druk op de bal te zetten.
(Chelsea verliest de bal en de restverdediging is niet voldoende georganiseerd om meteen druk op de bal te zetten. Alle drie de middenvelders staan bij balverlies voor of op gelijke hoogte met de bal. Bron: NBC)
(De backs staan te hoog om de ruimtes achter hen weer dicht te lopen (1 en 2) en de middenvelders zijn te laat (3 en 4). Daardoor staan de twee centrale verdedigers geïsoleerd tegen twee aanvallers van Newcastle. Bron: NBC)
Interessant wordt om te zien wat Erik ten Hag hiermee gaat doen. Het zou zomaar kunnen dat wordt besloten om één van de buitenspelers (bijvoorbeeld Ziyech) te ontlasten van al te veel verdedigende taken, zodat Ajax op het moment van balverovering meteen de ruimtes achter de backs van Chelsea kan benutten.