Cruciale problemen op het Ajax-middenveld: Hier ging het mis tegen Valencia

Ajax ligt uit de Champions League. Waar vorig jaar de halve finale gehaald werd, moet de ploeg van coach Erik ten Hag zich nu gaan richten op het (vele malen) minder prestigieuze Europa League-toernooi. In de wedstrijd tegen Valencia was Ajax de hele wedstrijd de betere partij, maar verloor het toch met 0-1. Waar ging het fout voor de Amsterdammers? Een analyse.

Door Evert van Zoelen

Ajax in balbezit
Ajax begint in de gebruikelijk 4-2-3-1-opstelling aan de wedstrijd. Door de afwezigheid van Promes en Neres is Ziyech naar de zijkant verhuisd en speelt Noa Lang vanaf de linkerkant. Tegen de 4-4-2 van Valencia laat Ajax Martínez uitzakken tussen de twee centrale verdedigers, om hiermee een drie-tegen-twee situatie te creëren. Álvarez kiest positie in de ruimte tussen de aanvallers en middenvelders van Valencia en Van de Beek meldt zich rondom spits Tadic.

Martínez (1) zakt uit tussen de centrale verdedigers, Álvarez (2) positioneert zich tussen de aanvallers en middenvelders van Valencia, en Van de Beek (3) staat tussen het middenveld en de verdediging van Valencia. Bron: Ziggo Sport

Later in de eerste helft is ook een ander patroon zichtbaar. Op het moment dat Veltman de bal ontvangt zakt Álvarez uit richting de rechterkant in de ruimte achter de hoogstaande Mazraoui. Zeker in de tweede helft, als Mazraoui naar het middenveld is verhuisd en Dest op de back positie is gepositioneerd, komt dit patroon veelvuldig terug.


Mazraoui zakt uit richting de rechterkant.

Problemen in balbezit
Hoewel Ajax de betere ploeg is en het merendeel van het balbezit heeft, loopt het tegen twee problemen aan in balbezit. Het eerste probleem is een gebrek aan diepte loopacties van de aanvallers. Van de vier aanvallend ingestelde spelers bij Ajax (Ziyech, Van de Beek, Lang en Tadic) bezit alleen Van de Beek het ‘natuurlijke’ vermogen om diep te gaan zonder bal, de andere drie prefereren het om in de bal te komen.

Voor de wedstrijd zegt Ten Hag hier nog over “We hebben spelers nodig die zonder bal vertrekken”, maar tijdens de wedstrijd is het gemis van Promes en Neres merkbaar. Er worden weinig loopacties in de diepte gemaakt en wanneer deze wel gemaakt worden zijn ze vaak slecht getimed, of niet goed uitgevoerd. Dit leidt ertoe dat Ajax de verdediging van Valencia voor weinig keuzes stelt en dat de speler aan de bal beperkt wordt in zijn opties.

Een tweede probleem dat Ajax heeft is dat het de bal van achteruit te snel naar voren toe speelt. Vooral in de eerste helft zijn de verdedigers van Ajax slordig in hun keuzes, wat tot een gehaast spel leidt bij de Amsterdammers. In plaats van de aanval over één kant te beginnen en daarna de bal uit te halen en te openen naar de ontstane ruimte aan de andere kant, waar Ajax normaal gesproken zo goed in is, blijft de bal nu vaak aan dezelfde kant. Met dit directe spel an sich is niet zoveel mis, ware het niet dat Ajax vaak geen optimale veldbezetting heeft om de tweede bal te veroveren. Iets waar we later op terugkomen.

Ajax verdedigend
Zeker in vergelijking tot de eerste wedstrijd staat Ajax verdedigend zeer sterk. Er wordt verdedigd vanuit een 4-2-3-1 waarin elke speler de tegenstander in zijn zone opvangt. In de praktijk betekent dit dat Van de Beek Coquelin afdekt, terwijl Ziyech en Álvarez samen Parejo opvangen. In eerste instantie komt Ziyech naar binnen zodat Álvarez in positie kan blijven. Wanneer Parejo te ver uit de zone van Ziyech loopt neemt Álvarez hem over.

Ajax verdedigt vanuit de gebruikelijke 4-2-3-1 formatie. Bron: Ziggo Sport


Duidelijke communicatie tussen Ziyech en Alvarez op het moment dat Parejo Ziyech te veel zijn zone uit trekt. Bron: Ziggo Sport 

Om de spitsen van Valencia in bedwang te houden speelt Martínez dicht bij het centrale duo Veltman/Blind. Dit stelt Martínez in staat om de dekking over te nemen als één van de spitsen van Valencia uitzakt in het middenveld. Wanneer Blind of Veltman toch genoodzaakt is om door te stappen in het middenveld, dan valt Martínez gelijk terug om de positie centraal achterin over te nemen.

Met deze tactiek heeft Ajax Valencia grotendeels onder controle. De Spanjaarden weten weinig te creëren en waar in het Mestalla nog weleens de weg door het middenveld gevonden werd bestaat de opbouw nu grotendeels uit lange ballen richting Rodrigo of Ferran.

Problemen voor Ajax verdedigend
In de fases waarin er sprake is van een ‘georganiseerde’ verdediging (Valencia heeft langer balbezit en Ajax kan de verdedigende formatie neerzetten) komt Ajax weinig in de problemen. Het zit hem vooral in de ‘chaotische’ situaties in de omschakeling van balbezit naar balverlies dat de Amsterdammers in de problemen komen. Dit heeft vooral te maken met de manier waarop de twee verdedigende middenvelders gepositioneerd zijn.

Als Ajax ten aanval trekt maakt Álvarez vaak loopacties de 16-meter van Valencia in. Dit zorgt ervoor dat Ajax op het moment van balverlies vaak met 5 of 6 spelers voor de bal staat en dat Martínez de enige controleur is die meteen druk op de bal kan geven, of een tweede bal kan winnen. Valencia is hierdoor in staat om counters op te zetten en Ajax is niet instaat om meteen druk op de bal te krijgen na balverlies.

Het levert niet altijd gevaar op, maar het kost wel kracht om steeds weer helemaal terug naar eigen helft te moeten en het verhindert Ajax om de wedstrijd volledig te domineren.


Bij een voorzet van Ziyech is Alvarez de 16-meter in gelopen, daardoor staat Ajax met 5 spelers voor de bal bij balverlies en is Martinez de enige controleur achter de bal. Bron: Ziggo Sport


Een tweede voorbeeld, Ajax staat met 5 spelers voor de bal terwijl de ruimte in het middenveld open is. Op het moment dat Ajax nu de bal verliest zijn ze niet in staat om meteen druk op de bal te krijgen. Bron: Ziggo Sport

Na de wissel van Dest voor Álvarez en het brengen van Mazraoui op het middenveld ging dit beter voor Ajax. Mazraoui bleef meer in positie naast Martínez, waardoor Ajax vaker de tweede bal kon winnen en sneller druk op de bal had. Dit was één van de voornaamste redenen waarom Ajax in de tweede helft meer domineerde dan in de eerste helft.

Eenzelfde probleem deed zich voor op eigen helft. Zoals we eerder beschreven dekte Álvarez vaak door op Parejo, terwijl Martínez vaak terugzakt in de laatste lijn om Blind en Veltman te ondersteunen. Het nadeel hiervan was echter dat de ruimte voor de verdediging van Ajax hierdoor dikwijls open kwam te liggen. Vooral in omschakelmomenten (zoals bij de 0-1 waarbij Ajax twee keer achter elkaar snel balverlies leidt) was dit goed te zien.

Moment voorafgaand aan de 0-1. Martinez is teruggezakt in de laatste lijn terwijl Alvarez doorstapt, wat de ruimte voor de verdediging van Ajax open laat. Bron: Ziggo Sport

Daarnaast kwam dit veelvuldig terug bij voorzetten van Valencia, dit vaak werden teruggetrokken naar deze ruimte waar een aanvaller van Valencia in dook.

Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager, heeft voor de bladen als TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.