Eerste Clásico Frenkie de Jong: waarom hij nog niet zo bepalend is als bij Ajax
Vaste basisspeler, de meeste minuten van alle Barcelona-spelers: de lofzang over Frenkie de Jong neemt sinds zijn overstap van Ajax naar Spanje alleen maar toe. Maar hoe goed is de Oranje-ster eigenlijk in Spanje, en wat voor rol bekleedt hij bij Barça? VoetbalPrimeur analyseert Frenkie de Jong negentig minuten lang tijdens zijn eerste Clásico tegen Real Madrid (0-0).
Door Evert van Zoelen
Tactische rol
Waar De Jong bij Ajax altijd op '6' stond, staat hij bij Barcelona vaak op '8'. Ook in de wedstrijd tegen Real Madrid, waarin Sergio Busquets er door ziekte niet bij is, begint De Jong links op het middenveld en de Kroaat Rakitic als verdedigende middenvelder.
Als Barcelona probeert op te bouwen zakt De Jong in naast Rakitic. Dit zorgt ervoor dat zijn tegenstander moet kiezen: of doordekken en meer ruimte achterin weggeven, of blijven staan waardoor De Jong vrij kan komen. De Madrilenen kiezen er in deze wedstrijd voor om volledig door te stappen en in het volledige centrum koppeltjes te maken. Concreet betekent dit voor Frenkie dat ofwel Valverde ofwel Casemiro constant druk op hem zet als hij zich gaat aanbieden.
Real Madrid zet de volledige opbouw van Barcelona vast. Bron: Ziggo Sport
De Jong als derde man
Doordat de middenvelders van Barcelona slim positie kiezen, komt in de openingsfase enkele keren de pass vanaf Ter Stegen naar spits Suárez open. De Jong probeert zich op dat soort momenten aan te bieden als derde man, zodat Suárez de bal op hem kan terugleggen. Erg succesvol is dit niet voor Barcelona. Enkele keren loopt Valverde goed met De Jong mee, een andere keer ontbreekt de controle bij Suárez en vaak is de afstand simpelweg te groot om te overbruggen voor De Jong. Hij moet immers binnen enkele seconden vanaf zijn eigen zestienmeter bijsluiten rond de middenlijn.
Wanneer bij Barça de linkercentrale verdediger (in deze wedstrijd Lenglet) de bal krijgt biedt De Jong zich aan de binnenkant aan. Dit zorgt er namelijk voor dat er een ruit gevormd wordt met de linksback Alba en linksbuiten Griezmann. Beweegt De Jong te veel naar binnen toe, dan loopt hij de passlijn naar Griezmann dicht.
De Jong (2) biedt zich aan de binnenkant aan om zo een ruit te maken met Lenglet (1), Alba (3) en Griezmann (4). Daarnaast staat De Jong ook net iets lager dan Alba om zo betere passlijnen te creëren. Bron: Ziggo Sport
Wanneer Barcelona de bal op de helft van Real heeft gaan de backs hoger staan en wordt er een soort 2-3-2-3/2-3-4-1 gecreëerd. De Jong laat zich in dit soort situaties wat uitzakken aan de linkerkant. Aan de ene kant omdat hij daar meer invloed op de opbouw heeft en daardoor meer in zijn kracht speelt, aan de andere kant om de ruimte achter de hoogstaande Alba op te vullen. 
De 2-3-4-1 opstelling bij Barca waarbij de backs hoger gaan staan en De Jong vaak uitzakt in de ruimte op links achter Alba. Bron: Ziggo Sport
Frenkie is Frenkie
In zijn rol als linksmid is De Jong minder dominant dan hij was bij Ajax. Hij krijgt minder de bal en niet elke aanval gaat over hem. Aan de andere kant zijn er enkele kenmerken die hij elke wedstrijd en op elk niveau weer laat zien, zo ook in de Clásico.
Het eerste wat typerend is voor het spel van De Jong is iets wat in het Engels counterdynamics genoemd wordt. In het Nederlands hebben we hier (nog) niet echt een term voor en valt het waarschijnlijk bij de meeste trainers onder 'doorbewegen zonder bal'.
Het is echter een specifieke manier van doorbewegen die De Jong erg vaak en goed uitvoert.
Als De Jong onder druk gezet wordt wacht hij vaak totdat de tegenstander vlak bij hem is, dit zorgt er vaak voor dat er ruimte achter de tegenstander ontstaat. Op het moment dat de tegenstander bij hem is speelt hij de bal terug naar een medespeler waarna de tegenstander meestal (even) de bal blijft volgen. Op dat moment loopt Frenkie in de rug van de tegenstander de ruimte in die open gekomen is wat ervoor zorgt dat hij de bal weer terug kan krijgen.
De Jong wacht totdat Isco vlakbij hem is en speelt de bal dan naar Rakitic. Isco volgt de bal en op dat moment beweegt De Jong in zijn rug de vrije ruimte in, waardoor Rakitic de bal weer terug naar hem zou kunnen spelen. Bron: Ziggo Sport
Het tweede (en derde) dat De Jong typeert is zijn press resistance en zijn dribbels. Press resistance houdt in dat De Jong niet in de war raakt als er druk op hem wordt gezet. Hij is in staat om, ook als er meerdere tegenstander om hem heen staan, aan de bal te blijven en de voetballende oplossing te zoeken. In het verlengde daarvan liggen natuurlijk de dribbels van De Jong. Hoewel hij, doordat hij minder aan de bal komt in de opbouw, minder vaak die dribbels kan laten zien, toont De Jong bij tijd en wijlen z'n klasse door voorbij twee à drie spelers te dribbelen.
Verbeterpunten
De Jong speelt een degelijke Clásico. Hij speelt zeker niet slecht, maar is ook niet in staat om echt een stempel op de wedstrijd te drukken. Iets wat deels ook voorkomt uit het feit dat Barça sowieso de mindere ploeg is deze wedstrijd.
In balbezit valt het vooral op dat De Jong weinig diepgang zonder bal laat zien. Af en toe probeert hij wel een gat in te rennen, maar echte loopacties achter de defensie (wat je normaal gesproken wel van je aanvallendere middenvelders wilt) doet hij niet vaak.
De Jong had de loopactie de hoek in kunnen maken, maar besluit om in positie te blijven staan. Bron: Ziggo Sport
Diepgang zonder bal was deze wedstrijd sowieso een probleem voor Barcelona. In de eerste helft waren het alleen Alba en Sergi Roberto die loopacties achter de laatste lijn maakte. De rest van de spelers kwam vooral in de bal, terwijl het tegen de hoge laatste lijn van Real lonend had kunnen zijn om met veel diepgang te spelen. De vraag blijft of Barça gewoon de spelers mist om dit soort loopacties te maken, of dat Valverde niet wil dat ze dat doen omdat hij voldoende spelers achter de bal wil houden voor het geval Real de bal onderschept.
Verdedigend zakt Barça terug in een 4-4-2 formatie, waarbij De Jong de positie als linkercentrale middenvelder naast Rakitic in neemt. Het verdedigende blok van Barça is echter vrij matig. Messi en Suárez worden ontzegd van defensieve taken, Griezmann moet op links wel terugzakken als linkermiddenvelder maar staat eigenlijk constant niet goed opgesteld waardoor er een groot gat naast De Jong is.
Griezmann staat niet goed opgesteld, waardoor De Jong (net buiten de middencirckel) verdedigend weinig ondersteuning heeft. Bron: Ziggo Sport
Daarnaast oogt Barça mat zonder bal, het lijkt niet duidelijk wanneer er collectief druk op de bal gezet dient te worden waardoor het hele elftal vooral achteruitloopt. De statistieken laten zien dat Real liefst 171 passes gaf in de final third van Barça.
De Jong is hier ook onderdeel van. Hij kiest vaak goed positie en staat prima opgesteld, maar het drukzetten op de bal is nog niet altijd overtuigend. Hij stapt wel naar voren toe om de speler met bal onder druk te zetten, maar echt een aanval op de bal blijft vaak uit.
Ook tijdens enkele omschakelmomenten (vooral richting het eind van de wedstrijd) stelt De Jong zich iets te afwachtend op in plaats van een aanval op de bal te doen, waardoor Real onder de druk van Barcelona uit kan.
In de 55e minuut komt Vidal in het veld voor Semedo, wat betekent dat Sergi Roberto naar de rechtsback positie uitwijkt. Vanaf dat moment gaat De Jong ook veel meer in zijn kracht spelen. Rakitic zakt meer uit tussen de centrale verdedigers en Vidal gaat dieper spelen, waardoor de '6' ruimte openkomt voor Frenkie.
Rakitic (1) is teruggezakt tussen de centrale verdedigers, waardoor De Jong (2) meer vanuit het centrum kan spelen. Bron: Ziggo Sport
Hierdoor is De Jong meer betrokken bij de opbouw en heeft hij meer ruimte om zijn dribbels te maken. Daarnaast toont hij meer diepgang en is hij vaker als derde man aanspeelbaar. In de 72e minuut toont De Jong zowel zijn kracht als zijn grootste verbeterpunt. Na een goeie actie en combineren met Suárez komt De Jong de zestienmeter in gedribbeld, maar zijn schot kan makkelijk gepakt worden door Courtois. De Jong gaf het zelf al aan in zijn interview met Ziggo Sport: scoren is zeker één van de punten waar hij aan wil gaan werken.
Zoals Louis van Gaal al aangaf voor de wedstrijd moet de Frenkie de Jong hype ietwat worden gedempt. Hij heeft zich knap in de basis geknokt bij Barça, maar is nog niet zo bepalend als dat hij voor Ajax was. Iets wat ook deels voorkomt doordat hij op een andere positie gebruikt wordt en in een andere formatie speelt. Maar voor een 22-jarige die zijn eerste Clásico speelde, was het een ruime voldoende.
Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager, heeft voor de bladen als TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.