PSV domineert, Ajax recht de rug: hoe de Eredivisie-topper zo aantrekkelijk werd

De eerste Eredivisie-topper van Super January mondde zondag uit in een interessant voetbalgevecht, zonder winnaar (2-2). Wat waren de plannen van Erik ten Hag en Roger Schmidt en hoe pakte dit uit tijdens de wedstrijd?

Door Evert van Zoelen

Voor- en nadelen van Ajax-tactiek
Hoe vangt Ajax de buitenste middenvelders van PSV op? Dat was de grootste tactische vraag voor de aftrap. Cody Gakpo en Mohamed Ihattaren trekken vaak naar het centrum, waarmee ze tegenstanders het leven zuur kunnen maken. Ajax verdedigt tegelijkertijd vaak vanuit koppeltjes. Als de buitenspelers van PSV gevolgd worden, kan het gebeuren dat de verdedigers van Ajax uit positie komen te spelen.

Het plan dat Ten Hag hierop bedacht: Zakaria Labyad in de punt van de aanval zetten. Verdedigend zakte hij een linie terug om zo samen met Quincy Promes zijn tegenstanders Pablo Rosario en Ibrahim Sangaré af te dekken. Hierdoor kwamen Davy Klaassen en Ryan Gravenberch vrij om Gakpo en Ihattaren op te vangen.

Ajax speelt met vier koppeltjes op het middenveld. Bron: ESPN.

De voorste twee Ajax-spelers, Dusan Tadic en Antony, liepen de centrale verdedigers van PSV aan via de back. Op deze manier konden ze drukzetten op het centrale duo, terwijl ze ondertussen probeerden de passlijn naar de back af te dekken. De back van Ajax stapte door op de back van PSV als de Eindhovenaren toch Philipp Max of Denzel Dumfries wisten te bereiken.

De back van Ajax gaat door op de back van PSV. Bron: ESPN.

Met deze manier van verdedigen creëerde Ajax overal op het veld een-tegen-een duels. Dit had voor- en nadelen voor de Amsterdammers. Aan de ene kant wist Ajax zo constant druk op de bal te krijgen. PSV moest vaker dan normaal de lange bal hanteren en, misschien nog wel het belangrijkste, de backs van PSV werden teruggedrongen. Tadic en Antony konden voorin blijven staan, waardoor het voor Max en Dumfries erg riskant werd om loopacties naar voren te maken. Tel daar het rommelige balbezit van PSV bij op en het verklaart waarom we een speler als Max weinig gezien hebben op de helft van Ajax.

Aan de andere kant heeft deze tactiek ook nadelen voor Ajax. De middenvelders volgden allemaal hun directe tegenstander, waardoor het centrum vaak open kwam te liggen. Daarbij kwam dat Perr Schuurs en Daley Blind in directe duels verwikkeld raakten met Donyell Malen en Eran Zahavi, zonder dat er een extra speler was om rugdekking te geven.

Al vroeg in de wedstrijd kwamen de nadelen van dit systeem aan de oppervlakte. Alle middenvelders van Ajax bewogen met hun directe tegenstander mee, waardoor het centrum open kwam te liggen. Schuurs en Blind kwamen twee-tegen-twee met Malen en Zahavi te staan, waarna Malen met een geniaal balletje de Israëliër voor Andre Onana zette: 0-1.

Moment van de 0-1: middenvelders van Ajax lopen met hun directe tegenstander mee, waarna het centrum open komt en het centrale duo van Ajax geen rugdekking heeft. Bron: ESPN.

PSV houdt linies kort op elkaar
Na de 0-1 is had Ajax het balbezit, maar bleef PSV de bovenliggende ploeg. De Eindhovenaren trokken zich op eigen helft terug in een 4-4-2 formatie en wisten het centrum helemaal af te dekken. In tegenstelling tot Ajax verdedigde PSV juist vanuit zones. Rosario en Sangaré waren er vooral op gefocust om de passlijnen door het centrum dicht te houden.

Op kwetsbare momenten zette PSV wel vol druk, om er daarna via de omschakeling uit proberen te komen. Vooral Malen stond hierbij op scherp: hij probeerde constant in de ruimte achter Noussair Mazraoui en Schuurs te komen.

Vlak voor de 0-2 besloot Mazraoui een rechte bal in te spelen op Antony. De Braziliaan stond met een man in zijn rug en had geen afspeelmogelijkheden, omdat PSV een overtal rondom de bal creëerde. Na de onderschepping van Sangaré werd Malen meteen weggestuurd, waarna Zahavi de 0-2 binnen kon schieten.

PSV heeft een overtal rond de bal op het moment dat Mazraoui Antony inspeelt. Bron: ESPN.

Ajax neemt heft in handen
Na de 0-2 was het Ajax dat de wedstrijd steeds meer naar zich toe trok. De Amsterdammers hadden moeite om door het drukke centrum heen te spelen, maar via de vleugels werd veelvuldig de ruimte gevonden. Het patroon dat hierbij vaak terugkwam was dat de buitenspeler naar binnen toe bewoog en de back van PSV meenam, waarna de back van Ajax diep ging aan de zijkant en de bal ontving.

Vooral over de rechterkant was Ajax hier gevaarlijk mee. Antony was Max constant de baas in een-tegen-een duels en de verdedigende afstemming tussen de Duitser en Ihattaren was niet altijd perfect. Meerdere keren zagen we Mazraoui opkomen aan de rechterkant, waarna een voorzet volgde.

In het centrum was Promes vaak de vrije speler, maar hij had zichtbaar moeite met het kiezen van de juiste posities om vrij te komen. Wanneer hij wel ingespeeld kon worden durfden de centrale verdedigers van Ajax het niet aan om de pass tussen de linies door te spelen, zelfs Blind niet. Wel stond Promes op de goede plek om voor rust de 1-2 binnen te schieten.

Promes is vaak de vrije speler op het Ajax-middenveld. Bron: ESPN.

Omzetting Ten Hag na rust
Na rust zette Ten Hag enkele dingen om. Recordaankoop Sébastien Haller kwam in de ploeg voor Labyad, waardoor Ajax weer met een echte spits kwam te spelen. Daar plukten de spelers om Haller heen de vruchten van. Nu waren het verdedigend Antony en Haller die drukzetten op de centrale verdedigers van PSV. Op links zakte Tadic mee met Dumfries, waardoor Nicolás Tagliafico meer ondersteuning kon bieden aan het centrale duo.

Tadic zakt mee met Dumfries in de tweede helft. Bron: ESPN.

PSV houdt het weer niet vol
Waar Ajax gedurende de wedstrijd beter ging spelen en vrij snel de 2-2 maakte, zakte PSV steeds verder weg. Zoals we in de eerste seizoenshelft al vaak zagen, waren de Eindhovenaren niet in staat om twee keer 45 minuten de speelstijl vol te houden. In de tweede helft ondernam PSV ook aanvallend nog maar weinig. En ook de druk op de bal werd steeds minder, waardoor Ajax steeds makkelijker door het blok van PSV heen kon spelen.

Uiteindelijk mocht PSV nog van geluk spreken dat het geen 3-2 werd. In Rotterdam en Arnhem zal men tevreden hebben toegekeken. Aan het begin van Super January lieten PSV en Ajax meteen beide punten liggen, waardoor zowel Feyenoord als Vitesse de koppositie in het vizier heeft.