Stefan Stam: oer-Engels met een Hollandse linker
Stam, in Nederland enkele seizoenen prof bij FC Eindhoven, viel als een blok voor de romantiek van het Engelse voetbal. Een kleine kans op een contract bij Oldham Athletic greep hij in 2004 met beide handen aan. Negen seizoenen en twee clubs later heeft Engeland Stam in zijn greep. VoetbalPrimeur sprak de verdediger van Hereford United: Stefan Stam, een typisch Engelse verdediger met een Nederlands linkerbeen.
"Via Eelco Groen, mijn zaakwaarnemer die ik ergens op een strand ontmoette, ben ik in Engeland beland. Ik speelde bij AFC Amsterdam, Stanley Menzo was toentertijd mijn trainer, en kreeg de kans om stage te lopen bij Oldham Athletic. Ik wilde profvoetballer zijn en ben meteen vertrokken. Zonder contract of zekerheid. Bij een oefenduel ging de duim van een scout van Oldham aan het einde van de wedstrijd omhoog. Ik kon een contract tekenen tot het einde van het seizoen", zegt Stam, die zijn 'carrière' bij de amateurs van AFC combineerde met een baan bij modehuis Tommy Hilfiger.
"Ik heb nog nooit zoveel gelopen"
Zijn eerste maanden bij Oldham verliepen prima, herinnert Stam. "Ik heb dat seizoen elf wedstrijden gespeeld, met de club wisten we degradatie te voorkomen. Daar heb ik wel mijn steentje aan bijgedragen", aldus Stam, die aan het einde van het seizoen voor twee jaar tekende in Oldham. In dienst van de club kwam hij al snel in aanraking met de Engelse mentaliteit. "We hadden echt een 'old school' trainer, ik heb nog nooit zoveel gelopen."
"In mijn derde seizoen bij Oldham haalden we de play-offs", vertelt Stam. Maar er had meer ingezeten. De keiharde trainingen eisten hun tol. "Na de kerst ging, hoe zeg je dat ook weer, het kaarsje langzaam uit. We stonden bovenaan, maar zakten langzaam weg." Het vele lopen en het 'kick and rush' zijn, zeker in de lagere voetbaldivisies van Engeland, nog steeds belangrijk onderdelen van de voetbalcultuur. "Ik vind het een goede voorbereiding", zegt Stam nu. "De periode voorafgaand aan het seizoen moet je echt goed gebruiken om klaar te zijn."
"Verdomde lastig om weer in de league te komen"
Na een verblijf in de Football League met Oldham en later Yeovil Town, bivakkeert Stam nu in de Conference. Het vijfde 'level' van het voetbalmaffe land. Het niveau mag niet onderschat worden. "Ik denk dat wij het heel wat Jupiler League-clubs lastig kunnen maken qua instelling", meent Stam, die met Hereford in de subtop staat. Het probleem is niet zozeer het verblijven in de Conference, maar vooral hoe je als club weer de stap naar de Football League kunt maken. "Het is zo verdomde lastig om weer in de in die League te komen."
"Er promoveert maar één club rechtstreeks en er zitten echt wel wat clubs van naam in deze competitie. Clubs met rijke, ambitieuze voorzitters ook." Dat is ook bij Hereford het geval, waar enkele welgestelde zakenlieden uit de regio de financiële gaten dichten. "Ze willen zó graag. De club heeft onrustige tijden gekend. We werken hier met een hele jonge ploeg, maar komend seizoen wordt het budget gehalveerd. De club lijdt maandelijks zo'n dertigduizend euro verlies, daar moet iets aan gebeuren. Ik krijg m'n salaris nog gewoon gestort, hoor, maar je merkt dat het niet helemaal snor zit."
"Het blijft een onzeker bestaan"
"Een goede run in de cup is bijna van levensbelang voor clubs. Als er een paar wedstrijden live op tv komen, verdient de club daar goed aan. Daar moeten de clubs uit de lagere liga's het wel van hebben. Ikzelf heb hier een Football League-contract. De trainer is tevreden. De club zal me aan het einde van het seizoen wel iets aanbieden", zegt Stam. "Maar het is wel altijd billenknijpen in de zomer. Het blijft een onzeker bestaan, zeker nu de contracten korter worden. Er is minder geld, dus selecties worden ook kleiner. Je bent afhankelijk van je contacten. Hier gaat het snel rond wanneer je een goed seizoen draait. Maar ik heb nog nooit een zomer in Engeland gehad dat ik niets binnenkreeg."
Stam volgt het Nederlandse voetbal nog wel, maar de opkomst van de nieuwe Oranje-generatie is grotendeels aan hem voorbijgegaan. "Als ik nu het Nederlands elftal zie, dan ken ik de helft van de spelers niet. Van naam, ja. Maar ik heb geen idee hoe ze eruit zien", geeft Stam toe. Ook de Jupiler League valt grotendeels buiten het zichtveld van Stam. Wel weet de voetballer dat zijn toekomst dáár waarschijnlijk níet ligt.
"Als ik hier weg ga, ga ik naar Spanje"
"Terugkeren naar Nederland doe ik niet. Moet ik dan in de hoofdklasse gaan voetballen? De mensen kennen me hier. Ja, ik heb weleens een blessure. Maar mits fit, haal ik een goed niveau. Ik ben 33 jaar, moet ik me dan weer gaan bewijzen? Als ik ga, dan ga ik naar Spanje. Mijn vriendin komt uit Sevilla. Als we besluiten te vertrekken uit Engeland, gaan we daarheen. Maar ik heb goede hoop dat ik nog een paar jaar in de Football League kan voetballen. Ik ben aanvoerder, het leven bevalt hier goed. Het is geen Sevilla of Amsterdam, maar Hereford is leuk."
"Ik heb zelf het gevoel dat ik het niveau van de League aankan, maar een sportieve uitdaging is niet altijd het belangrijkste. Ik heb het niet slecht gedaan voor een voetballer van mijn niveau, maar een goede aanbieding sla ik niet af", zegt Stam, die zich inmiddels aardig heeft aangepast aan de Engelse stijl. "Ik ben een typisch Engelse verdediger met een Nederlands linkerbeen", zegt hij met een knipoog. "Als ik een goede tackle maak, of de bal de tribune injaag speel ik goed hier. Natuurlijk ben ik van de Hollandse school, maar balbezit is niet alles heb ik wel geleerd. Zeker niet in je eigen 'zestien' op een knollenveld."
Stam (33) verbetert persoonlijk record: 45 duels
En die komt Stam nog weleens tegen in Engeland, waar voetballers maar zelden een paar dagen rust hebben gedurende het seizoen. De speelkalender telt 46 competitiewedstrijden in de Conference, terwijl Hereford ook deelneemt aan de FA Cup, League Cup, FA Trophy en Conference Cup. De befaamde Engelse weken staan voor Stam en zijn collega's vooral in het teken van herstellen en het voorbereiden op alwéér een wedstrijd.
De voetbaljaren beginnen inmiddels te tellen voor de Nederlander, maar verrassend genoeg is hij hard op weg zijn persoonlijke record te verbeteren. Veertig optredens heeft hij dit voetbaljaar achter zijn naam staan en daar komen er, mits hij gevrijwaard blijft van blessures, nog vijf bij. Nooit eerder speelde hij in één seizoen zoveel wedstrijden. "Ik kwam elk seizoen wel boven de twintig duels uit, maar ik heb wat pech gehad met blessures", om daar lachend aan toe te voegen: "Maar ik heb in die twintig wedstrijden wel telkens een nieuw contract verdiend."