Oranje op weg naar groepswinst: de kansen en gevaren tegen Oostenrijk

Door Evert van Zoelen

Vaste patronen
In de wedstrijden voorafgaand aan het EK speelde Oostenrijk voornamelijk vanuit een 4-2-3-1 opstelling. Bij de eerste EK-wedstrijd tegen Noord-Macedonië blijkt dat bondscoach Franco Foda zijn tactiek plotseling heeft aangepast. In plaats van het doorgaans gehanteerde 4-2-3-1 systeem, paste Oostenrijk zich aan met een 5-3-2-/3-5-2-formatie. Van Noord-Macedonië zullen ze in Oostenrijk niet per se onrustig hebben geslapen, dus het is aannemelijk dat Foda deze formatie alvast wilde testen voor de wedstrijd tegen Oranje. Noord-Macedonië speelt immers net als Nederland vanuit een 5-3-2-/3-5-2-formatie.

Oostenrijk speelt de 3-5-2 met de punt naar achteren op het middenveld. De vleugelverdedigers gaan hoger staan en komen op lijn met de twee middenvelders, Marcel Sabitzer en Konrad Laimer.

Oostenrijk vanuit de 3-5-2 formatie. Bron: TNS.

In de opbouw is David Alaba de grote spelmaker. Hij fungeerde tegen Noord-Macedonië als middelste van de drie centrale verdedigers en dicteerde vanaf daar het spel. Samen met Sabitzer is hij met afstand de beste speler van Oostenrijk. Iets om op te letten is wanneer Alaba tijd aan de bal heeft, de middenvelders meteen een loopactie de diepte in maken.

Heeft Alaba tijd aan de bal, dan volgt meteen een diepte-loopactie vanaf het middenveld. Bron: TNS.

Oranje-kansen
Nederland en Oostenrijk spelen vanuit een 3-5-2 systeem. Dat betekent dat Oranje in de opbouw een drie-tegen-twee-overtal heeft tegen de twee spitsen van Oostenrijk. De spitsen van Oostenrijk kiezen positie tussen de centrale verdedigers en proberen zo de bal naar de zijkant van het veld te dwingen en het daar vast te zetten.

De spitsen van Oostenrijk dwingen de bal naar de zijkant en kantelen dan die kant op. Bron: TNS.

De kunst voor Oranje is dan om de vrije centrale verdediger aan de bal te krijgen. Op het middenveld verdedigt Oostenrijk vanuit zones. Dat betekent dat als een speler van Nederland weg beweegt, de middenvelder van Oostenrijk niet met hem meebeweegt. Oranje kan hiervan profiteren door overtalsituaties te creëren tegen de middenvelders van Oostenrijk, net zoals het in de voorbereiding deed tegen Georgië - dat ook 5-3-2 speelde.

Oostenrijk houdt zones, waardoor Noord-Macedonië een twee-tegen-één kan creëren. Bron: TNS.

Memphis Depay zakt uit en creëert samen met Frenkie de Jong een twee-tegen-een tegen de middenvelder van Georgië. Bron: NOS.

Verleg het spel naar de wingback aan de andere kant
Oostenrijk staat verdedigend erg smal. Wanneer de bal naar een zijkant gespeeld wordt, kantelt de hele ploeg daarheen en proberen ze in die zone de bal te veroveren. Echter, wanneer je als tegenstander onder de druk uit weet te spelen ligt de andere kant van het veld helemaal open.

Noord-Macedonië komt onder de druk uit, waarna de andere kant helemaal openligt. Bron: TNS.

Als het Noord-Macedonie lukt om meerdere keren onder deze druk uit te spelen, dan moet het Oranje met Frenkie de Jong, Stefan de Vrij, Daley Blind en Matthijs de Ligt zeker lukken. Wanneer Nederland over één kant begint met aanvallen, kan de bal worden uitgehaald en het spel verlegd worden om zo de ruimte aan de andere kant te benutten. Het is dan aan Denzel Dumfries en Patrick van Aanholt/Owen Wijndal om goed positie te kiezen en goed om te gaan met de geboden ruimte.

Oranje-gevaren
Nederland heeft een overtal in de opbouw, maar dat heeft Oostenrijk natuurlijk net zo goed. Wout Weghorst en Memphis Depay staan met z’n tweeën tegenover drie centrale verdedigers. Op zich geen ramp, maar dan is het wel belangrijk dat De Boer duidelijke afspraken maakt hoe die derde verdediger opgevangen moet worden.

In de oefenwedstrijd tegen Georgië ging dit namelijk helemaal fout, waardoor het hele elftal in de problemen kwam. Memphis en Weghorst dekten de centrale verdedigers aan de buitenkanten af en lieten Guram Kashia vrij. Wanneer de oud-aanvoerder van Vitesse het middenveld in begon te dribbelen, had Oranje een probleem. Weghorst en Memphis stonden te ver weg om druk te geven en wanneer Wijnaldum uitstapte, kwam zijn tegenstander vrij op het middenveld, waardoor een centrale verdediger van Nederland werd gedwongen om door te stappen.

Weghorst en Depay laten Kashia vrij. Bron: NOS.

Kashia dribbelt het middenveld in en het is onduidelijk wie bij Nederland hem nu moet opvangen. Bron: NOS.

Oostenrijk probeerde tegen Noord-Macedonië vooral om de spitsen van de tegenstander eerst naar rechts te trekken door middel van een dribbel van Alaba. Wanneer de spitsen die kant op bewogen verlegde, Oostenrijk het spel naar links, waar linker centrale verdediger Martin Hinteregger het middenveld in kon schuiven.

Mocht De Boer er weer voor kiezen om een verdediger vrij te laten, dan lijkt Aleksandar Dragović de beste keuze. Hij was tegen Noord-Macedonië zo slordig aan de bal dat hij al in de rust naar de kant gehaald werd. Daarnaast staan de minder creatieve spelers van Oostenrijk aan de rechterkant.

De spitsen van Noord-Macedonië kantelen mee naar rechts, waarna Oostenrijk het spel verlegt naar de inschuivende Hinteregger aan de linkerkant. Bron: TNS.

Positiewisselingen voorin
Voorin, en dan vooral aan de linkerkant, wisselt Oostenrijk veelvuldig van positie. Wanneer Hinteregger indribbelt is het vaak aanvaller Christoph Baumgartner die het middenveld inzakt, terwijl Sabitzer hoger gaat staan en soms zelfs helemaal als linksbuiten uitkomt.

Baumgartner zakt het middenveld in, Sabitzer gaat hoger staan. Bron: TNS.

Voor Nederland wordt het een uitdaging om adequaat om te gaan met deze positiewisselingen. De Boer kiest er veelvuldig voor om het hele middenveld in de mandekking te zetten tegen de middenvelders van de tegenpartij. Wanneer dit weer het geval is, zou het dus kunnen dat De Roon ineens als rechtsback komt te spelen als Sabitzer naar buiten toe beweegt. Oranje zou dan in de problemen kunnen komen omdat er niemand is die de uitzakkende Baumgartner kan opvangen. Het alternatief is dan doordekken met een centrale verdediger, maar dat opent grote ruimtes in de laatste lijn.

Een betere oplossing: de middenvelders spelen zoveel mogelijk vanuit hun eigen positie en geven de tegenstanders over aan elkaar wanneer ze van positie wisselen. Op die manier kan Oranje er ook voor zorgen dat de ruimte voor de centrale verdedigers niet onderbezet raakt, zoals tegen Oekraïne veelvuldig het geval was.

Evert van Zoelen is analist voor het YouTube-kanaal TheNextManager, heeft voor tactiekwebsites- en bladen als Spielverlagerung, TrainersMagazine en Futbol Netradince geschreven en kijkt voor VoetbalPrimeur naar belangrijke wedstrijden.