Feyenoord en Rutten: wist hij dan niet wat er wel en niet mogelijk was?

Yorick Hokke
ROTTERDAM

Het Legioen, de clubleiding en selectie schrikken op 1 februari 2014 op wanneer Ronald Koeman bekendmaakt dat hij het na drie jaar welletjes vindt en vertrekt bij Feyenoord. De coach maakt het seizoen nog wel af in De Kuip, maar acht een voortijdige aankondiging noodzakelijk. Technisch directeur Martin van Geel heeft dan nog ruim de tijd om een geschikte opvolger te zoeken. Vanaf dat moment begint het speculeren. Namen als Louis van Gaal, Co Adriaanse en Peter Bosz passeren de revue, maar bedanken voor de eer of worden uiteindelijk helemaal niet benaderd.

Op 3 maart, bijna exact een jaar geleden, maakt Feyenoord enigszins verrassend de komst van Fred Rutten wereldkundig. In Rotterdam-Zuid wordt er met gemengde gevoelens op het aanstellen van de Wijchenaar gereageerd. Want hoewel Rutten bij al zijn vorige clubs werd geprezen om zijn omgang met jonge talenten weet het Legioen ook dat hij niet bepaald een status als prijzenpakker geniet. En past een bescheiden, sympathieke coach uit de provincie wel bij een harde volksclub uit het Rijnmondgebied?

Vertrek steunpilaren
Op 25 juni begint Rutten officieel aan zijn dienstverband bij Feyenoord. Op dat moment heeft hij nog de beschikking over Graziano Pellè, Bruno Martins Indi, Stefan de Vrij en Daryl Janmaat. Eerstgenoemde was in de laatste twee seizoenen goed voor vijftig doelpunten, terwijl de overige drie spelers een vaste waarde waren bij Oranje tijdens het succesvolle WK in Brazilië. De perspectieven zijn goed voor Rutten. De erfenis van Koeman blijkt geen misselijke, want onder zijn leiding heeft Feyenoord zich geplaatst voor de voorronde van de Champions League.

De voorbereiding op het nieuwe seizoen loopt echter een flinke deuk op wanneer Rutten in korte tijd de vier genoemde spelers naar het buitenland ziet vertrekken. Ook Jordy Clasie dreigt het Rotterdamse schip te verlaten, maar uiteindelijk houdt Feyenoord de middenvelder binnenboord. Het team dat op 30 juli de eerste Champions League-wedstrijd tegen Besiktas afwerkt, is desondanks flink gehavend en uiteindelijk niet sterk genoeg om de Turken de weg naar de volgende ronde te versperren. De droom om voor het eerst sinds het seizoen 2002/03 de groepsfase van het miljoenenbal te bereiken is dan al in duigen gevallen.

De verkoop van de vier belangrijke spelers levert Feyenoord ruim dertig miljoen euro op, maar slechts een deel daarvan kan worden geïnvesteerd in nieuwe spelers. Voor Bilal Basacikoglu (sc Heerenveen), Kenneth Vermeer (Ajax), Jens Toornstra (FC Utrecht) en Karim El Ahmadi (Aston Villa) wordt een transfersom betaald, terwijl Luke Wilkshire (Dinamo Moskou) en Khalid Boulahrouz (Bröndby IF) transfervrij de overstap naar Rotterdam maken. Het Legioen is vooral benieuwd wie Van Geel aantrekt als vervanger van publiekslieveling Pellè. Uiteindelijk arriveert er eind augustus een Turk die in Europa vooral een status als globetrotter heeft verworven. Colin Kazim-Richards is met name een imponerende verschijning, maar blijkt ondanks zijn harde arbeid niet over hetzelfde Tor-instinct te beschikken als Pellè. Ook het gemis van Martins Indi, De Vrij en Janmaat laat zich al snel voelen.

Al vroeg kritiek
Door alle mutaties binnen het elftal beseft Rutten dat de start van het nieuwe seizoen eigenlijk te snel komt. De coach verwacht dat zijn ploeg pas in september op elkaar is ingespeeld, zo laat hij weten in het Algemeen Dagblad. "Tot die tijd is het punten sprokkelen en overleven." Punten sprokkelen doen de Rotterdammers in het begin van het seizoen en dus ook in september maar mondjesmaat. Rutten wint met Feyenoord –met enig fortuin- nog wel de openingswedstrijd bij ADO Den Haag (0-1), maar daarna volgen in de competitie drie nederlagen en twee gelijke spelen. Dieptepunten zijn de thuisnederlagen tegen FC Utrecht (1-2) en Willem II (1-2) en de uitschakeling in de tweede ronde van de KNVB Beker bij Go Ahead Eagles (2-0). Ook de thuiswedstrijd tegen aartsrivaal Ajax gaat verloren (0-1), maar in dat duel ontbrak het een uitstekend spelend Feyenoord aan fortuin.



Het uitblijven van resultaten zorgt ervoor dat Rutten en Feyenoord afglijden naar de onderste regionen van de Eredivisie. Met enige moeite wordt tussendoor wel de groepsfase van de Europa League bereikt, maar in de media ontstaat desondanks al vroeg in het seizoen kritiek op Rutten. In de week dat Feyenoord wordt uitgeschakeld door Go Ahead en de positie van Rutten al openlijk ter discussie wordt gesteld, moeten de Rotterdammers in het weekend nog een keer naar Deventer. De eclatante 4-0 zege komt als een verrassing en voorziet de selectie van Rutten van nieuw vertrouwen.

Plotseling rijgt Feyenoord de overwinningen aaneen en is de weg omhoog ingezet. Ook in de Europa League gaat het voortvarend. In een poule met Sevilla, Rijeka en Standard Luik eindigt Feyenoord knap als groepswinnaar. In de media wordt vooral het ijzersterke verdedigingsduo Sven van Beek en Terence Kongolo geprezen, terwijl ook Rutten zelf opeens weer positief in het nieuws verschijnt. Door de dramatische start in de competitie is Feyenoord tijdens de winterstop wel al het uitzicht op de eerste landstitel sinds 1999 kwijtgeraakt. PSV, en ook Ajax, hebben een straatlengte voorsprong.

Het hoge woord 
Al in november bevestigt Van Geel dat Feyenoord graag langer door wil met Rutten, maar vervolgens blijft het lange tijd stil. Wanneer de Rotterdammers zichzelf aan het begin van de tweede seizoenshelft opnieuw tekort doen tegen Ajax (0-0), dreigt het seizoen als een nachtkaars uit te gaan. De resultaten worden wisselvalliger en het spel minder overtuigend. Wanneer eind februari de belangrijke Europa League-confrontaties met AS Roma voor de deur staan en Rutten naar de buitenwereld nog altijd geen duidelijkheid heeft gegeven over zijn toekomst, verschijnt er in de media een opvallend bericht.

De coach zou in beeld zijn om technisch directeur te worden bij zijn oude liefde FC Twente. De dagen na de dramatische uitschakeling in de Europa League zwijgt Rutten in alle talen wanneer er wordt gevraagd naar zijn toekomst. De voetbalwereld weet het dan echter allang: de samenwerking tussen Rutten en Feyenoord komt al na één seizoen ten einde. Achteraf blijkt dat Van Geel op 12 februari te horen heeft gekregen dat de coach geen perspectief meer zag om langer te blijven.



Verschil van inzicht
De eerste irritatie ontstond bij Rutten al afgelopen winterstop. De coach wilde zich met het oog op volgend seizoen al graag versterken met FC Groningen-speler Tjaronn Chery, zodat deze alvast kon wennen aan Feyenoord. Dat gebeurde uiteindelijk niet. Ook werd er door RTV Rijnmond-verslaggever Jan Dirk Stouten gesuggereerd dat Rutten niet goed overweg kon met zijn assistenten Giovanni van Bronckhorst en Jean-Paul van Gastel. Een verschil van inzicht over hoe uiteindelijk te kunnen wedijveren met PSV en Ajax sterkt Rutten in de beslissing om na dit seizoen de deur van De Kuip achter zich dicht te trekken.

Waarom werkte het uiteindelijk niet tussen Rutten en Feyenoord? Allereerst moet natuurlijk niet vergeten worden dat de coach al voordat hij aan zijn Rotterdamse avontuur begon vier van zijn beste spelers kwijtraakte en daar namen van mindere kwaliteit voor terugkreeg. Het is logisch dat een elftal dan op elkaar ingespeeld moet raken en dat daar wat tijd voor nodig is. Pech voor Feyenoord en Rutten is dat PSV al vanaf het begin van het seizoen in uitstekende vorm verkeert en weinig punten laat liggen. Op het moment dat Feyenoord in vorm raakte, was het eigenlijk al te laat.

Conclusie
Valt Rutten dan niets te verwijten? Jawel. Een coach wordt verantwoordelijk gehouden voor de resultaten van zijn ploeg en die zijn tot op de dag van vandaag te mager. Ook toen de vier steunpilaren waren vertrokken werd er uitgesproken dat Feyenoord om de landstitel mee wilde doen. Met de huidige vierde plaats en een achterstand van negentien punten is de club niet eens in de buurt geweest. Tel daarbij de vroegtijdige bekeruitschakeling en de redelijke resultaten in de Europa League bij op en je kunt niet anders concluderen dat de oogst schraal is.

Ook is het opmerkelijk te noemen dat 'de financiële beperkingen' een van de redenen zijn om de samenwerking te beëindigen. Wist Rutten voorafgaand aan zijn dienstverband niet wat er wel en niet mogelijk was en is bij Feyenoord? Zelfs na de transfers van Pellè, Martins Indi, De Vrij en Janmaat hield de Rotterdamse club een beperkt budget over om te investeren in nieuwe spelers. Die situatie is niet nieuw en kan niet als een verrassing komen. Datzelfde geldt voor de ambities van Feyenoord. Ook met een minder budget wil de club de komende jaren de strijd aangaan met PSV en Ajax. Het liefst met, maar ook zonder Rutten.