Waarom Ajax zéker niet kansloos is in de Champions League-duels met Real Madrid
Woensdagavond wacht Ajax in de achtste finale van de Champions League tegenstander Real Madrid. In eigen huis nemen de Amsterdammers het op tegen een ploeg in vorm. In deze analyse lees je alles over de speelwijze van Real Madrid en de mogelijkheden voor Ajax.
Door Koen Bloks
Het druk zetten van Real Madrid
Real Madrid speelde afgelopen jaren behoorlijk teruggetrokken om er vervolgens via een snelle counter uit te komen. Onder de huidige trainer, Santiago Solari, moet de ploeg verder vooruit verdedigen. Dat doet De Koninklijke als volgt: Karim Benzema kiest er meestal voor om bij de linker centrale verdediger te gaan staan, zodat de rappe Vinícius Júnior vanuit linksvoor de andere centrale verdediger onder druk kan zetten. Vinícius staat dan – wanneer de bal veroverd wordt door Real Madrid – dichtbij het doel van de tegenpartij. Een andere variant is het doorstappen van Luka Modric. De middenvelder die dan vrijkomt, wordt vervolgens onder druk gezet door een verdediger.
Met Atlético Madrid trof Real Madrid een ploeg die in behoorlijk wat facetten op Ajax lijkt. Het ligt voor de hand dat Solari vooral deze variant gebruikt: Toni Kroos en Modric dekken door op Lasse Schöne en Frenkie de Jong. Benzema kiest positie bij de linker centrale verdediger en de rechter centrale verdediger wordt onder gezet door Vinícius. De rechtsback van Ajax zal dan de vrije man worden in de opbouw. Een verschil in detail kan zijn dat Lucas Vázquez op Frenkie de Jong gaat spelen, aangezien de middenvelder van Ajax veelal richting 'linksachter' trekt om op te bouwen. Zo wordt Modric niet volledig uit het centrum van het veld getrokken.
De variant die Real Madrid waarschijnlijk op Ajax toe gaat passen: koppeltjes worden gevormd rondom de controleurs op het middenveld, de vrije man wordt de rechtsback van Ajax na het doorstappen van Vinícius. Er ligt een kans voor Ajax wanneer het Hakim Ziyech op rechtsvoor kan bereiken na het uitstappen van Sergio Reguilón/Marcelo. Ook de intentie van Sergio Ramos kan een kans zijn: de aanvoerder stapt gretig naar voren.
Het verdedigen van Real Madrid
Real Madrid verdedigt onder Solari vanuit een 4-1-4-1 formatie op eigen helft. De Spaanse ploeg krijgt geregeld een doelpunt tegen en dat is niet verrassend: de verdedigers van Real Madrid laten zich gemakkelijk uit positie lokken door te lang de man te volgen. Vooral Daniel Carvajal (rechtsback) voert zijn loopacties tot hoog op eigen helft door. Daardoor moét Vázquez wel verdedigende arbeid leveren: de kans is groot dat zijn back diep gaat lopen. Ajax gaat waarschijnlijk met twee 'spitsen' spelen (een spits + Donny van de Beek / David Neres) om zowel Raphaël Varane als Ramos vast te pinnen en te onthouden van het bieden van rugdekking. Ajax kan daarom zomaar in aanvallende één-tegen-één situaties gaan komen met een aanvaller van Real Madrid.
Vooral Carvajal volgt zijn tegenstander tot ver richting de middenlijn. Ook Ramos (foto 3) en Varane blijken gemakkelijk uit positie te lokken wanneer een middenvelder of spits achter de middenvelders van Real Madrid aan de bal komt. Dit kan zomaar een potentiële vooropgezette val van Ajax worden: Vinícius loopt zelden mee, Reguilón komt na het doorstappen van Ramos in een twee-tegen-één situatie.
De omschakeling van Real Madrid
Ajax hoeft niet bang te zijn om de bal op eigen helft te verliezen: hoewel Real Madrid de intentie heeft om redelijk wat druk te zetten, gebeurt dat vaak onsuccesvol vanwege de onderlinge afstanden en/of afstemming. De omschakeling vanaf eigen helft is daarentegen de grote kracht van Real Madrid. De ploeg krijgt ook de meeste kansen om dit te oefenen aangezien veruit de meeste ballen op eigen helft veroverd worden.
Met simpele details probeert Solari de snelle Vinícius in aanvallend opzicht te kunnen lanceren. Zo hoeft de linksvoor minder verdedigende arbeid te leveren (fase verdedigen: de linksback verdedigt in de zone) en is de Braziliaan de eerste die druk gaat zetten (pressie spelen: bij balwinst staat de aanvaller hoog op de helft van de tegenstander). Na balverovering op eigen helft start de eerste golf van Real Madrid: Vinicius sprint breed in de diepte, terwijl Benzema richting de bal of zijkant beweegt. De tweede golf is de loopactie van Vázquez in de vrije ruimte (afhankelijk van waar deze ligt: zijkant of centrum) en golf drie zijn de ondersteunende loopacties van de backs en controlerende middenvelders.
De 'golven' van Real Madrid’s counter in beeld. Benzema komt richting de bal of zijkant, Vinicius (vanuit een hoge positie) en Vazquez (vanuit een lage positie) sprinten in de vrije ruimtes. In alle situaties liggen de flanken volledig open om zowel Benzema als Vinicius in te spelen.
De opbouw van Real Madrid
Wanneer De Koninklijke opbouwt, zakt Kroos meestal uit richting de linkerflank. Het is een patroon dat De Jong bij Ajax ook vaak laat zien. De Duitser stelt zijn mandekker daardoor voor een keuze: volgen en de positie van centrale middenvelder verlaten of Kroos de gelegenheid geven om vrij op te bouwen. Real Madrid heeft het liefst dat eerste. Benzema, maar ook Vinicius, azen op de ruimte die dan gaat vallen. Beide spelers zijn sterk en snel genoeg om van daaruit weer verder te voetballen. Linksbacks Reguilón en Marcelo geven ruimte door hoog en breed te gaan staan. Wanneer een aanvaller met zijn gezicht naar het doel vrijkomt, sprinten de overige aanvallers en (meestal één) back achter de laatste lijn.
Real Madrid probeert in de opbouw de middenvelder naar Kroos toe te lokken, waarna Benzema en Vinicius afwisselend (afhankelijk van ballijn) in de bal komen. Zijn beide ballijnen afgesloten door de middenvelder? Dan biedt de linksback ondersteuning met een kaats.
Deze analyse gaat over wat Ajax kan verwachten aanstaande woensdag. Het zou zomaar kunnen dat De Jong als rechtercontroleur gaat spelen in plaats van op links, mits de spelmaker fit is. Daarmee wordt de kans vergroot dat de Amsterdammers de snelle linkerkant van Real Madrid af kunnen stoppen (mits De Jong met discipline achter de bal blijft) en ook het mandekken van Vázquez op Frenkie de Jong in de opbouw kunnen omzeilen. Vinicius maakt beduidend minder meters naar achteren en het is de vraag hoe snel Real Madrid dergelijke 'onverwachte' wijzigingen op gaat pakken. Maar één ding is zeker: zonder de verdedigende discipline van voor de winterstop heeft Ajax geen enkele kans. Anders liggen er absoluut mogelijkheden in eigen huis.
Koen Bloks (27) is jeugdtrainer en oprichter van @LaptoptrainerNL. Voor VoetbalPrimeur kijkt hij naar de belangrijkste wedstrijden in binnen- en buitenland en probeert hij op een begrijpelijke wijze de theoretische kant van het voetbal te belichten.