Waarom de Ajax-defensie flinke stappen moet maken voor nieuw Europees succes

Ajax verschafte zich met een 2-2 gelijkspel bij PAOK een prima uitgangspositie voor de return in de derde voorronde van de Champions League. In verdedigend opzicht gaf Ajax in een aantal fases echter wel veel kansen weg. De organisatie in de laatste linie was regelmatig zoek en het oogde rommelig. PAOK maakte er, gelukkig voor Ajax, niet al te best gebruik van. We analyseerden wat er achterin misging bij de Amsterdammers.

Opbouw van achteruit
Het lijkt een standaard Nederlands probleem te zijn, want ook bij de andere clubs die in Europa speelden ging het de afgelopen weken vaak mis: het doordekken van de backs bij de opbouw van de tegenstander. Een 'standaardsituatie' waar teams op kunnen trainen. Ook Ajax ging hierin in de fout op bezoek bij PAOK. Slimme tegenstanders zullen altijd de ruimte zoeken die ontstaat in de rug van een doordekkende verdediger aan de zijkant. En ver van het doel is het verdedigen op de bal helemaal niet nodig als de achterste linie én de keeper goed opgesteld staan. De ruimte richting de cornervlag zou op zich alsnog goed afgedicht kunnen worden door een middenvelder die tussen de centrale verdediger en de back inzakt.

Voor deze oplossing wordt echter zelden gekozen, meestal omdat de middenvelder simpelweg niet in de buurt is. Als dat zo is, dan moet een back dus over het algemeen niet uitstappen. De dichtstbijzijnde centrale verdediger moet anders namelijk de ruimte corrigeren en komt dan te spelen achter de back. Gevolg is dat er in het centrum nog maar twee mensen overblijven. En dat is te weinig bij goede tegenstanders. Zo wist Ajax zelf onlangs een nagenoeg identiek situatie feilloos te benutten tegen PSV toen Kasper Dolberg de snelle 1-0 maakte.

Tagliafico dekt ver door, tien meter voor zijn eigen verdediging en maar liefst zestig meter van het eigen doel. En dat op een moment dat de ruimtes om hem heen groot zijn. Martínez moet de spits volgen die de ruimte achter de back ingaat. Daardoor blijven alleen Perr Schuurs en Joël Veltman over. De laatste staat te ver af van de rechter centrale verdediger. De bal wordt net na dit beeld recht vooruit richting achterlijn gespeeld. PAOK-speler Dimitris Pelkas kan doorlopen en in alle vrijheid een voorzet geven, maar hij houdt in. Het loopt daardoor met een sisser af. De drie blauwe stippellijntjes staan bij spelers die bij een goed team voor meer gevaar zullen zorgen.

De ingooi
Als PAOK de bal nabij de middellijn met een ingooi in het spel bracht, oogde de organisatie bij Ajax ook rommelig. De spelers achterin stonden vaak erg ver doorgekanteld naar de balkant met als gevolg dat de contrakant helemaal open lag. De back stond vaak te ver voor de rest van de achterste linie bij een tegenstander tegen de zijlijn en in diverse gevallen dekte ook de centrale verdediger door. Martínez deed dat meer dan Schuurs. In die gevallen bleven dan maar twee mensen achterin over. Slimme tegenstanders zoudan dan vanuit het middenveld direct de ruimtes zoeken.

Leo Matos (3 linksonder) heeft net ingegooid op Chuba Akpom, die Martínez achter zich aan krijgt. De bal is met een blauwe stip gemarkeerd, omdat hij net achter het lijf is van de spits. Diego Biseswar gaat de ruimte in die Martínez achterlaat. Omdat er nog maar twee Ajacieden achterin overblijven, wordt het kansrijk en Pelkas maakt een loopactie om de ruimte tussen de linies te pakken. Schuurs staat echter goed opgesteld en voorkomt problemen door de punt van de teen tegen de bal te zetten. Aan de rechterkant van Ajax ligt alles open. De bal komt er echter niet.

De lange bal
Als een keeper een lange bal speelt die bij of net vóór de centrale verdedigers terechtkomt, zal doorgaans een van de twee centrumverdedigers het luchtduel aangaan. Vorig jaar won Matthijs de Ligt deze bijna allemaal en dan ontstond er weinig gevaar. Met de nieuwe verdedigers in het centrum is het nog afwachten hoe dat gaat verlopen. Als een verdediger het duel aangaat, moeten de andere drie met elkaar op lijn blijven (om op buitenspel te kunnen spelen) en knijpen. Snelheid opvangen van eventuele middenvelders die voor een verlengde bal gaan, is ook belangrijk. Opmerkelijk was dat bij Ajax een aantal keren het tegenovergestelde gebeurde, waardoor enorme risico’s ontstonden. Tegen PAOK liep het allemaal goed af, maar hier zal toch op zijn minst aan gewerkt moeten worden om tegen betere teams niet tegen doelpunten aan te lopen.

Martínez gaat het duel aan met zijn tegenstander en Tagliafico, Veltman en Schuurs staan niet op lijn. Schuurs staat er in zijn eentje achter en doet het juiste. De backs hadden hetzelfde moeten doen. Door te traag te reageren geven zij veel ruimte weg voor middenvelders die op snelheid zijn voor een verlengde bal. Vooral aan de kant van Tagliafico is er alle ruimte. Het is de zwakte van PAOK dat er niemand op snelheid die ruimte ingaat. Met rood is aangegeven waar de Ajax-backs zouden moeten staan, ter hoogte van Schuurs. Ze zijn wel onderweg, knijpen goed, maar bij betere spelers hadden ze achter de feiten aangelopen.

Het is nog maar het begin van het seizoen en er is nog niets aan de hand. Ajax is vermoedelijk verder dan vorig jaar rond deze tijd. Als de landskampioen volgende week een beetje scherper is, dan komt het zéker goed. Maar de aanpak door de achterste linie van de drie beschreven standaardsituaties zal sterk moeten verbeteren. Wil Ajax het straks in Europa ook van sterkere en slimmere ploegen winnen, dan is dat een must. Van de twee centrale verdedigers lijkt Schuurs wat verder dan Martinez in het winnen van de duels en het verdedigend positie kiezen. Maar het is zaak dat zij gezamenlijk met André Onana ook hun backs bij de les houden. En daarin moeten ze, zo lijkt, nog flink wat stappen maken.