Ajax zoekt opvolger voor Overmars: 'Er komen vier namen in me op'

Ajax is de zoektocht naar een opvolger voor Marc Overmars gestart. Omdat ook veel 'onervaren' namen de revue passeren, rijst de vraag over welke kwaliteiten je als technisch directeur moet beschikken om een club te leiden. Die vraag wordt beantwoord door ervaringsdeskundigen Henk van Stee en Hans Nijland.

HENK VAN STEE
"Er zijn meerdere dingen die je moet kunnen om technisch directeur te worden", zegt Van Stee tegen VoetbalPrimeur. "Je moet kunnen verbinden, een bepaalde visie hebben die bij de club past, een netwerk, maar natuurlijk ook onderhandelingskwaliteiten en empathisch vermogen hebben. Technisch directeur is een ervaringsvak dat enorm onderschat wordt. Een goede technisch directeur is 's morgens vroeg tot 's avonds laat bezig. Het gaat er natuurlijk niet alleen maar om dat je die ene speler binnenhaalt, maar je bent verantwoordelijk voor een hele organisatie waarin jij het aanspreekpunt bent. Niet alleen voor hoofdzaken, maar ook voor bijzaken. De hele club moet opereren als één team, met name op technisch vlak. Wat wil je met de trainersstaf, scouting en hoofd jeugdopleiding? Het is geen diskwalificatie naar oud-spelers, maar hebben zij wel de tijd en zin om zichzelf 24/7 weg te cijferen voor een club? En kun je onder zoveel druk werken?"

Van Stee, die de afgelopen seizoenen als 'TD' werkzaam was bij Sparta en diezelfde functie ook bekleedde bij de Russische topclub Zenit Sint-Petersburg, denkt dat er veel risico's kleven aan het aanstellen van een onervaren technisch directeur. Zeker voor een club als Ajax. "Het hangt af van het takenpakket dat je krijgt. Heb je alleen de verantwoordelijkheid over het eerste elftal, of moet je leiding geven aan de gehele organisatie? Ook als trainer is het een pré dat je gevoetbald hebt, maar Leo Beenhakker en Foppe de Haan hebben nooit gevoetbald en zijn toch toptrainers geworden. Je hebt een kleine voorsprong als je een naam hebt, maar dat zegt niet dat je niet heel snel weer onderuit kan gaan."

"Zeker in Nederland wordt er verwacht dat je leiding geeft aan de club. Nederland blijft een opleidingsland, dus staat bij veel clubs de jeugd centraal. Het gaat erom dat je veelzijdig bent. Als je goed kunt onderhandelen, maar geen netwerk hebt, niet empathisch bent of geen oog hebt voor het doorstromen van de jeugd, kan het alsnog misgaan. Er zijn wel twintig zaken die ik hierin kan noemen. Eén onderdeel is niet voldoende."

De namen van Clarence Seedorf en Patrick Kluivert vallen in Amsterdam, maar ook Marciano Vink en Wesley Sneijder worden genoemd. Van Stee doet een suggestie en noemt vier ervaren namen. "Ajax geeft vaak de voorkeur aan een oud-speler, daarom vind ik het niet zo gek dat Frank Arnesen wordt genoemd (al heeft het er inmiddels alle schijn van dat de Deen gaat bijtekenen bij Feyenoord, red.). Als je me vraagt welke namen er in me opkomen, zijn dat er vier: Frank Arnesen, Jordi Cruijff en Danny Blind, maar Louis van Gaal staat met stip op één."

Als technische eindverantwoordelijke bij Ajax moet je over een hoop bagage beschikken. Je onderhandelt niet alleen met kleinere clubs, maar zit ook regelmatig aan de onderhandelingstafel met Real Madrid, Juventus, FC Barcelona, Bayern München of Tottenham Hotspur. "Je moet echt weten waar je over praat. Het is niet zo dat Ajax moeilijk is om mee te onderhandelen, het gaat meer om het moment en de afweging. Wat wil je bereiken op de korte, maar ook de lange termijn? Daarom is het een ervaringsvak, omdat alles om afwegen draait. Soms komt het niet overeen met wat de trainer wil, daarom botst het wel eens."

Hans Nijland heeft bijvoorbeeld altijd soepel samengewerkt met Overmars, maar ervoer de onderhandelingen met voorganger Martin van Geel soms als vervelend. Het blijft mensenwerk. "Ik heb zelf ook keihard onderhandeld met Hans Nijland, maar altijd met respect", lacht Van Stee. "Je hebt als technisch directeur een bedrag in je hoofd waar je mee speelt. Soms doe je water bij de wijn, soms niet. Hoe lang loopt iemands contract nog door? Heeft de trainer hem keihard nodig? Je moet alles terugkoppelen aan de raad van commissarissen en je afvragen of het wel financieel verantwoord is. Er komen zoveel zaken bij kijken, zeker bij een beursgenoteerde club als Ajax."

"Bij Ajax is dat totaal anders dan bij Sparta. Bij Sparta moest ik soms spelers verkopen om zo de continuïteit van de club te waarborgen of zodat we de salarissen konden blijven betalen. Bij Zenit Sint-Petersburg heb ik regelmatig biedingen van veertig à vijftig miljoen euro afgewezen voor spelers als Hulk en Axel Witsel. De krachtsverhoudingen zijn daar totaal anders. Er zitten veel risico's aan."

Ook kennis van de internationale markt is voor een technisch directeur een groot pluspunt. "Ik heb nog veel contacten in Oekraïne en Rusland (Van Stee werkte bij Zenit en Shakhtar Donetsk, red.), maar ook in de rest van Europa. Bij Zenit en Shakhtar had je te maken met clubs als Chelsea, Everton en Manchester United. Daar ben ik vaak heen gegaan om te onderhandelen. We hadden een samenwerkingsverband met Schalke 04, waardoor ik ook regelmatig in Duitsland was. Je creeërt je netwerk als je internationaal in de top zit."

HANS NIJLAND
Ook voormalig FC Groningen-directeur Nijland is van mening dat het vak van technisch directeur niet onderschat mag worden. Hij noemt het 'een hele ingewikkelde job'. "Een technisch directeur is toch wel het schaap met de vijf poten. Het is echt niet zo dat je je voetbalschoenen op kunt bergen, een pak aandoet en zomaar even functioneert. Je moet nogal wat kwaliteiten hebben om het goed te doen. Het zal je niet verbazen dat je verstand van voetbal moet hebben, maar ik vind het ook een pré als je zelf op hoog niveau hebt gevoetbald. Dat je niet alleen weet wat profvoetbal inhoudt, maar topsport in het algemeen. Zakelijk inzicht vind ik ook een hele belangrijke, net als dat je voetbaltechnische kwaliteiten, een sterk zakelijk inzicht, inlevingsvermogen en empathie hebt, maar je ook kunt onderhandelen en stressbestendig bent. Je bent niet alleen verantwoordelijk voor het eerste elftal, maar voor de gehele club."

"De mensen die de kwaliteiten hebben die ik net benoemde zijn Marc Overmars, maar bijvoorbeeld ook Marcel Brands en Max Huiberts. En Mark-Jan Fledderus vind ik ook een mooi voorbeeld. Die komt uit de voetbalwereld en heeft zijn eerste stappen bij Heracles Almelo gezet. Ik heb hem zelf naar FC Groningen gehaald. Hij bijt zich er ongelooflijk in vast en is heel talentvol. Mark-Jan heeft verstand van voetbal, is een netwerk aan het bouwen en heeft ook zeker het zakelijke in zich."

"Bij FC Groningen waren Peter Jeltema, Henk Veldmate (hoofd jeugdopleiding en technisch manager, red.) en ik verantwoordelijk voor het technische apparaat. En met financieel directeur Erik Mulder daarbij vormden we een sterk team. Je weet op voorhand nooit welke kwaliteiten mensen in zich hebben. In de zakenwereld is het van groot belang dat je een sterk netwerk hebt, maar zeker ook in de voetbalwereld."

"Het is niet iedereen gegeven om Frenkie de Jong voor 85 miljoen euro te verkopen aan FC Barcelona en met Dusan Tadic, Daley Blind, Antony en Sébastien Haller thuis te komen. Dat is maximaal gebruik maken van je netwerk. En als de technisch directeur van een andere club het niet zo op je heeft, heb je een achterstand. Het gaat er ook om dat je de juiste mensen om je heen verzamelt, want een technisch directeur is ook weer erg afhankelijk van het scoutingsapparaat en de hoofd jeugdopleiding. Het is niet voor niets dat Ajax Gerry Hamstra als rechterhand van Overmars aangesteld heeft. Dat was puur om Marc werk uit handen te nemen."

Nijland en Overmars zaten regelmatig met elkaar aan de onderhandelingstafel. In de meeste gevallen verliepen de gesprekken goed. "Ik ken Marc heel goed en heb veel onderhandelingen met hem mogen doen. Hij is een goede onderhandelaar, maar wat hem zo sterk maakt, is dat hij zich ook inleefde in de kleinere clubs. Dat is de zogeheten gunfactor. Marc snapte als geen ander dat je elkaar ooit weer tegenkomt in het wereldje. Je verliest niet alleen de persoon Marc Overmars, maar ook zijn netwerk. Natuurlijk is die ook bekend bij bijvoorbeeld Veldmate, maar de persoonlijke contacten doen er toe."

Overmars heeft bij Ajax in de jaren dat hij verantwoordelijk was voor het technische beleid een hoop ervaring opgedaan, maar begon ooit ook als 'rookie'. "Ik ben bij FC Groningen zelf ook in het diepe gesprongen", zegt Nijland. "Ik heb een eigen onderneming gehad, maar had nul komma nul ervaring in het betaald voetbal. De eerste paar jaar loop je dan ongelooflijk met de kop tegen de muur. Óf je sneuvelt onderweg óf je pakt het op en slaat je er doorheen. Daar komt ook een beetje geluk bij kijken. Ajax is ook nog eens een beursgenoteerd bedrijf, dus je hebt te maken met stakeholders en allerlei koersgevoelige informatie. Maar onderschat het ook bij FC Groningen en sc Heerenveen niet, want daar heb je te maken met een beperkt budget. Die clubs kunnen het zich niet veroorloven om drie spelers te halen die het uiteindelijk niet voor je zullen doen."

Nijland deed bij Groningen zeker niet alles alleen, maar veel met Veldmate, zijn rechterhand. De twee waren complementair aan elkaar. "Veldmate is een ongelooflijk goede vakman die veel verstand van voetbal heeft en het met een timmermansoog bekijkt. Ik was directeur en hij technisch manager, we vormden een ijzersterk duo. Als we aan het onderhandelen waren met bijvoorbeeld VfB Stuttgart, was er altijd een duidelijke rolverdeling. Ging het over voetbal, dan ging mijn stoel wat naar achter, maar als het over centjes ging, schoof ik weer wat naar voren en Henk wat naar achter. Dat is het spel dat je speelt. Je kunt het dus ook zoeken in combinaties van mensen."

Veldmate is inmiddels werkzaam bij Ajax: zou hij dan niet de nieuwe technisch directeur kunnen worden? "Nee, als ik Ajax was, zou ik Henk lekker op zijn positie houden. Henk moet met zijn poten in de klei, wedstrijden bezoeken in binnen- en buitenland. Hij behoort op dat vlak tot de besten. Ik heb altijd gezegd dat Henk Veldmate de beste aankoop van Overmars is."

Nijland betreurt de situatie rond Overmars. "Ik ben heel goed met Marc en heb hem vorige week een berichtje gestuurd dat het klote is wat er allemaal gebeurd is. Ik zal hem niet laten vallen en ga hem nog een keer bellen als de storm wat is gaan liggen. In de eerste plaats gaat natuurlijk mijn aandacht uit naar de vrouwen, al heb ik ook te doen met Marc en zijn gezin. Het heeft me geraakt. Als ik nu nog directeur bij FC Groningen was geweest, had ik het heel lastig gevonden. Dat is echt het persoonlijke, maar niemand is onmisbaar. Er komt een opvolger en die zal zijn draai ook zeker gaan vinden."

In deel 2 komen Mark-Jan Fledderus (FC Groningen) en Marcel Schäfer (VfL Wolfsburg) aan het woord.