Berghuis en Timber illustreren kracht én zwakte Ajax in Champions League
Golvend, zinderend en bij vlagen chaotisch: Ajax kwam twee keer op voorsprong, maar Benfica sleepte in de eerste Champions League-ontmoeting met de Amsterdammers een gelijkspel (2-2) uit het vuur. VoetbalPrimeur analyseert.
Door Evert van Zoelen
Het drukzetten van Ajax
Hoewel de wedstrijd een erg open karakter heeft richting het einde, begint deze vrij rigide. Ajax heeft het merendeel van het balbezit, maar de ploeg van trainer Erik ten Hag weet in de openingsfase niet via een verzorgde opbouw tot daadwerkelijke kansen te komen.
De momenten dat het Ajax wel lukt om bij het doel van keeper Odisseas Vlachodimos te komen, ontstaan wanneer de Amsterdammers hoog druk kunnen zetten op de opbouw van Benfica. In plaats van direct de bal lang te spelen, proberen de Portugezen in de openingsfase enkele keren om onder de druk van Ajax uit te spelen.
Verdedigend zien we bij Ajax de vaste patronen. Spits Sébastien Haller zet druk op de twee centrale verdedigers van Benfica en wordt daarbij ondersteund door Dusan Tadic en Antony. Op het middenveld ontstaan vaste koppeltjes. Steven Berghuis neemt Julian Weigl voor zijn rekening, Ryan Gravenberch dekt Adel Taarabt af en Edson Álvarez ontfermt zich in Gonçalo Ramos over de meest aanvallende middenvelder van Benfica.
Ajax met koppeltjes op het middenveld. Bron: RTL7.
Regelmatig leidt dit ertoe dat linksback Alejandro Grimaldo de vrije man is bij Benfica. Op die momenten dekt Noussair Mazraoui direct door. Zo ook in de achttiende minuut. Vlachodimos probeert met een hoge bal de vrijstaande Grimaldo aan te spelen, Mazraoui timet uitstekend en onderschept de bal, waarna Tadic de voorzet weet binnen te schieten.
Mazraoui dekt door op Grimaldo en onderschept de bal, waarna Ajax 0-1 maakt. Bron: RTL7.
De rol van Gravenberch
Gravenberch is de meest opvallende naam in de opstelling van Ajax. Waar in de laatste wedstrijden Davy Klaassen de voorkeur kreeg, mag de negentienjarige middenvelder nu weer beginnen. Eén van de argumenten die Ten Hag hiervoor geeft is dat Gravenberch 'het veld in de breedte kan oprekken'. De uitspraak zorgt voor vraagtekens bij RTL-analisten Wesley Sneijder en Jan Boskamp.
Tijdens de wedstrijd wordt wél duidelijk wat Ten Hag hiermee bedoelt. Wanneer Ajax de bal heeft, plooit Benfica terug in een compacte 4-4-2/4-4-1-1 formatie rond de middenlijn. Gonçalo Ramos komt naast spits Darwin Núñez te spelen. Zij zetten samen druk op Jurriën Timber en Lisandro Martínez, terwijl ze ook de passlijn naar Álvarez afschermen. De middenvelders en verdedigers van Benfica maken de ruimtes erg klein, waardoor door het centrum heen spelen ingewikkeld wordt voor Ajax.
Benfica verdedigt vanuit een erg compact 4-4-2 formatie en houdt daarbij de as dicht. Bron: RTL7.
Gravenberch wordt aan de zijkant van het veld geposteerd, als tegenzet van Ten Hag tegen dit compacte blok van Benfica. De middenvelder trekt steeds vanuit de as naar de linkerkant, terwijl teamgenoot Tadic de omgekeerde beweging maakt.
Gravenberch beweegt naar de zijkant van het veld. Bron: RTL7.
Zoals elke tactische keuze heeft dit voor- en nadelen. Zo wordt in de 29ste minuut de bal vanaf de rechterkant verplaatst naar de as, waarna Ajax opent naar de linkerkant. Daar heeft Ajax een overtal met aanvallende middenvelder Berghuis en centrale middenvelder Gravenberch, die beide naar deze kant zijn uitgeweken. Door het overtal twijfelt de verdediger van Benfica net te veel, waardoor Berghuis genoeg tijd heeft om Haller te vinden die de 1-2 maakt.
Ajax heeft voorafgaand aan de 1-2 een overtal aan de linkerkant. Bron: RTL7.
Achterdeur staat open
Een nadeel van het posteren van Gravenberch aan de zijkant is dat Ajax op het moment dat de bal wordt verloren alleen Álvarez centraal op het middenveld heeft staan. Ajax maakt in balbezit gebruik van erg veel positiewisselingen. Aan de ene kant is dat een grote kracht van de Amsterdammers, omdat de tegenstander nooit weet wie er nu weer mee ten aanval trekt. Aan de andere kant kan dit wel problemen geven wanneer Ajax de bal verliest.
Zo ook deze wedstrijd. Wanneer Ajax de bal verliest probeert het team direct druk op de bal te houden. Echter, Benfica weet hier geregeld onderuit te spelen om daarna de ruimte op het middenveld en achter de hoge backs van Ajax te benutten.
Ajax verliest de bal en heeft zeven spelers voor de bal staan. Bron: RTL7.
Benfica maakt in die situaties vaak gebruik van de ruimte achter de backs van Ajax. Bron: RTL7.
In de 71e minuut zien we het opnieuw misgaan. Op het moment dat Ajax de bal verliest staan er zes spelers in het strafschopgebied van Benfica, waaronder linksback Blind, centrale verdediger Timber en centrale middenvelder Gravenberch. Álvarez probeert de tegenaanval nog te stoppen door middel van een sliding, maar wordt voorbij gedribbeld. In de aanval die volgt ontstaat een vier-tegen-drie-situatie, waarbij Berghuis opeens één van de drie Ajax-verdedigers is.
Ajax verliest de bal, zes spelers staan in de zestien van Benfica. Bron: RTL7.
Álvarez probeert de tegenaanval met een tackle tegen te houden, maar wordt voorbij gedribbeld. Bron: RTL7.
In de situatie die daarop volgt ontstaat een 4:3 situatie voor Benfica, waarna de Portugezen 2-2 maken. Bron: RTL7.
Om te stellen dat Ajax moet stoppen om zoveel verschillende spelers mee ten aanval te laten trekken, of Europees anders moet gaan spelen, is natuurlijk onzin. Juist met deze manier van spelen hebben de Amsterdammers de laatste jaren zoveel succes gehad. Maar om een wedstrijd op Europees niveau volledig te domineren zullen alle facetten van de speelstijl tot in de details goed moeten zijn. En zijn ze dat niet, dan is de neutrale toeschouwer de grote winnaar. Het leverde immers wel een hele vermakelijke wedstrijd op.