Geen grotere Ajax-marge, Feyenoord heeft pech en PSV slaat toe: Eredivisie-data

Expected Goals en de realiteit
In het voetbal wordt steeds vaker gebruik gemaakt van data die Expected Goals (XG) uitrekenen. Dat is een cijfer dat gebaseerd wordt op de kansen die een ploeg krijgt en de waarschijnlijkheid dat die kansen een doelpunt opleveren. Zo is statistisch bewezen dat een strafschop in acht van de tien gevallen een goal oplevert en dus krijgt een ploeg die een penalty te nemen krijgt er 0.8 bij in de Expected Goals-statistiek.

Met die cijfers kun je dus goed bekijken hoe veel kansen een team creëert en hoe veel doelpunten ze meer of minder hebben gemaakt dan de wetenschap voorspelt. Bij de Eredivisie-cijfers valt op dat Ajax vaker scoort dan de statistieken doen vermoeden. De Amsterdammers hebben een XG van 2.87 goals per wedstrijd, maar hebben in de realiteit 3.71 doelpunten per wedstrijd gemaakt. Het zou zo maar kunnen dat het middagje in Venlo daar een grote rol in heeft gespeeld…

Ook AZ en PSV doen het goed en vinden het net vaker dan de computer had verwacht: de Noord-Hollanders maakten 2.54 goals per wedstrijd met een XG van 1.87 en de formatie van trainer Roger Schmidt scoort 2.36 keer per duel met een XG van 1.83. Twee ploegen die je weinig kansen moet geven dus, want het kan ook tegen de verhoudingen in zomaar raak zijn.

Er zijn echter ook clubs aan te wijzen die veel vaker tot doelpunten hadden moeten komen. De formatie die de meeste kansen laat liggen is FC Utrecht. De nummer tien van de Eredivisie had volgens hun XG 1.77 keer per wedstrijd doel moeten treffen, maar dat lukte slechts 1.29 keer per wedstrijd. Dat heeft aardig wat puntenverlies opgeleverd, maar daarover straks meer. Ook John Stegeman heeft overigens reden tot klagen, want zijn PEC Zwolle maakte 1.14 goals per wedstrijd met een XG van 1.50.

De ranglijst op basis van data
Bovenstaande cijfers worden ook gebruikt om een ranglijst op basis van Expected Goals op te stellen. Met de XG's van iedere ploeg in iedere wedstrijd kan een statistische uitslag van een wedstrijd opgesteld worden, waaruit een 'statistiekenranglijst' gerold komt. De punten die ploegen daarin toegekend krijgen zijn zogenaamde 'Expected Points', de punten die ze hadden gehad als alles volgens de data was verlopen.

Op die lijst is te zien dat ploegen als PSV, Vitesse en FC Groningen eigenlijk 'te hoog' staan op de ranglijst. De Eindhovenaren zijn de nummer twee met 33 punten, maar hadden statistisch gezien eigenlijk net op 30 punten moeten staan.  Vitesse had volgens de data ruim vijf punten minder moeten hebben en de Trots van het Noorden maakt het al helemaal bont. Zij zijn de nummer zes met 26 punten en hadden, als voetbal op papier werd gespeeld, acht (!) punten minder gehad en op de negende plaats gestaan.

Daar tegenover staan ploegen die pech hebben gehad en volgens de statistieken meer punten verzameld hadden moeten hebben. Daar maken Ajax, Feyenoord en FC Utrecht deel van uit. De ploeg van trainer Erik ten Hag zou op basis van de data twee puntjes meer 'verdienen' en dus een ruimere voorsprong op de concurrentie moeten hebben. Immers: PSV heeft met de huidige 33 punten er drie meer dan hun XG voorspelt.

In dat geval was Feyenoord de nummer twee geweest, want de Rotterdammers hadden in plaats van de huidige 29 punten er na de berekeningen 32 gehad. Tenslotte is daar ook nog FC Utrecht, dat gezien het uitblijven van doelpunten lager staat dan ze op basis van hun spel en de gecreëerde kansen hadden moeten staan. Als alles volgens verwachting was gelopen hadden de Domstedelingen nu 23 punten in plaats van 16 en stonden ze vijfde. Een fors verschil.

De opvallende statistieken
Naast de computergestuurde data is er ook nog zoiets als de statistieken. Het is vooral interessant om naar de lijstjes te kijken die je niet tijdens Studio Sport hoort. Het is bekend dat Danilo de feestdagen viert als topscorer van de Eredivisie en dat Ajacied Antony de meeste goals van ploeggenoten voorbereidde, maar welke speler stond er bijvoorbeeld aan de basis van de meeste aanvallen en strooide met de meeste cruciale passes?

Dat blijkt Dusan Tadic te zijn. De captain van Ajax verstuurt per wedstrijd gemiddeld 3.9 belangrijke passes en zorgt er daarmee voor dat zijn ploeggenoten aan een gevaarlijke aanval kunnen beginnen. Dat de Serviër zo hoog staat is wel logisch, want de Amsterdammers scoorden dit seizoen al 52 keer. Steven Berghuis (Feyenoord) en Oussama Tannane (Vitesse) staan gezamenlijk op plek twee met 2.8 cruciale passes per wedstrijd en de verrassende Kenneth Paal van PEC Zwolle doet met 2.5 belangrijke ingevingen per duel ook een duit in het zakje.

Een ander interessant gegeven is het aantal gewonnen kopduels van een speler. Een geweldige statistiek om te bekijken als je wil weten welke speler je het beste als 'kapstok in de aanval' of slot op de deur wil gebruiken en het blijkt dat je Sebastian Polter (Fortuna Sittard) en Jörgen Strand Larsen (FC Groningen) prima in de lucht aan kan spelen. Het tweetal wint gemiddeld 4.8 kopduels per wedstrijd. Dani de Wit van AZ doet het met 4.3 gewonnen luchtduels ook prima en met Henk Veerman en Lennart Thy hebben sc Heerenveen en Sparta ook een aantal uitstekende koppers in de gelederen.

Tenslotte zoomen we ook in op de meeste balveroveringen per wedstrijd. De prijs voor de speler die het vaakst de bal wint voor zijn ploeg gaat verrassend naar Jeff Hardeveld van Heracles Almelo, die bijna vier keer per wedstrijd een bal verovert. Azor Matusiwa (FC Groningen) is ook belangrijk voor zijn ploeg door 3.6 keer per wedstrijd een bal te winnen en PSV'er Olivier Boscagli komt ook als uitstekende stofzuiger uit de bus. Hij zorgt er gemiddeld 3.1 keer per wedstrijd voor dat zijn ploeg weer in balbezit komt.

Bron: Tussen de Linies, Footystats.org en WhoScored.com