Oranje op rapport: nog twee twijfelgevallen in het elftal na groepsfase

1. Maarten Stekelenburg (speelminuten: 270; gemiddeld cijfer: 6,2)
Na jarenlang bankzitten is De Steek opeens de eerste keus bij Ajax én bij Oranje geworden, op zijn 38ste. Tegen Oekraïne lieten Andriy Yarmolenko en Roman Yaremchuk hem kansloos, tegen Oostenrijk kreeg hij nauwelijks iets te doen en tegen Noord-Macedonië had hij mazzel met twee afgekeurde goals en een bal op de paal. De Oranje-rentree van Stekelenburg is tot dusver geruisloos verlopen, maar het blijft afwachten hoe hij zich houdt als hij het wat drukker krijgt.

3. Matthijs de Ligt (speelminuten: 180; gemiddeld cijfer: 6,5)
Tegen Oekraïne bleef hij uit voorzorg aan de kant, maar De Ligt is weer topfit. In het systeem met drie centrale verdedigers is hij de Abwehrchef, maar helemaal onomstreden is hij nog niet: De Ligt zette zijn tanden in de duels, maar werd na de wedstrijd tegen Oostenrijk bekritiseerd door Marco van Basten en werd tegen Noord-Macedonië een paar keer afgetroefd door kersvers voetbalpensionado Goran Pandev. Willem van Hanegem pleitte er al voor om hem van plek te laten ruilen met Stefan de Vrij.

4. Nathan Aké (speelminuten: 52; gemiddeld cijfer: 6)
Zelfs als Virgil van Dijk er niet bij zit en Oranje met vijf verdedigers speelt, moet Nathan Aké van Manchester City achteraan de rij aansluiten. Het geeft maar eens aan hoe ruim we in de goede verdedigers zitten. Aké kan echter zonder problemen invallen, indien nodig: dat bewees hij tegen Oostenrijk én in de wedstrijd daarvoor, waar hij zelfs de winnende goal tegen Oekraïne voorbereidde.

5. Owen Wijndal (speelminuten: 51; gemiddeld cijfer: 6)
Ook Wijndal viel in beide wedstrijden in. Dat ging hem tegen Oostenrijk ietsjes beter af dan tegen Oekraïne, maar waarschijnlijk had hij bij de start van de EK-voorbereiding op meer gerekend. Alles wees er namelijk op dat Wijndal als eerste linksback mee naar het EK zou gaan. Tegen Noord-Macedonië zat hij zelfs op de tribune. Het lijkt er niet op dat hij nog een rol van betekenis gaat spelen, tenzij Oranje met blessures en schorsingen te maken krijgt.

6. Stefan de Vrij (speelminuten: 225; gemiddeld cijfer: 7,2)
Tussen juni 2018 en oktober 2020 speelde de beste verdediger van de Serie A welgeteld nul minuten in het Nederlands elftal, door de aanwezigheid van De Ligt en Van Dijk. Heeft Oranje achterin ooit zo'n luxeprobleem gehad? De Vrij is nu in elk geval onomstreden bij Oranje: hij blonk tegen Oekraïne en Oostenrijk uit en kon tegen Noord-Macedonië na één helft rust pakken. Op hem kunnen we vertrouwen in de grote wedstrijden, zoveel is zeker.

7. Steven Berghuis (speelminuten: 45; gemiddeld cijfer: 6,5)
Zolang De Boer vasthoudt aan 5-3-2, gaat Berghuis geen hoofdrol vervullen in Oranje. En de kans is nu eenmaal groot dat Oranje ook in de knock-outfase met wingbacks in plaats van buitenspelers gaat voetballen. Maar als Oranje achterstaat en iets moet forceren, kan Berghuis wel van toegevoegde waarde zijn, bewees hij met een gretige invalbeurt tegen Noord-Macedonië.

8. Georginio Wijnaldum (speelminuten: 270; gemiddeld cijfer: 7,2)
Hij rondde vlak voor het toernooi zijn transfer naar Paris Saint-Germain af en kon vervolgens vlammen op het EK. Wijnaldum draagt bij afwezigheid van Van Dijk de band en doet dat met verve. Dé aanjager van Oranje, die ook nog eens drie doelpunten heeft meegepikt.

10. Memphis Depay (speelminuten: 238; gemiddeld cijfer: 6,8)
Hij heeft sinds het WK van 2014 te veel status opgebouwd om te hoeven vrezen voor zijn plekje, maar Memphis moest even op gang komen: een wisselvallig optreden tegen Oekraïne en een benutte penalty, maar ook een onbegrijpelijke misser tegen Oostenrijk. Tegen Noord-Macedonië was hij eindelijk los. Dat had wellicht te maken met het feit dat Donyell Malen naast hem stond in plaats van Wout Weghorst. Maar daarover later meer.

11. Quincy Promes (speelminuten: 24; gemiddeld cijfer: 5)
De Boer prees zijn multifunctionaliteit, maar dat Promes werd geselecteerd voor het EK, kwam voor velen als een verrassing. Tegen Noord-Macedonië mocht hij het laatste kwart nog meepakken, maar heel veel indruk heeft hij niet gemaakt: een uit koers geraakte voorzet was zijn meest in het oog springende bijdrage. Promes kan zeker in een 5-3-2 systeem in alle linies wel uit de voeten, maar het is nog maar zeer de vraag of hij daar ook de kans voor gaat krijgen.

12. Patrick van Aanholt (speelminuten: 219; gemiddeld cijfer: 5,7)
Vanuit het niets is hij de eerste linksback van Oranje geworden. De Bosschenaar greep zijn kans doordat Wijndal niet uit de verf kwam in het 5-3-2 systeem, maar Van Aanholt is ook nog niet onomstreden. Hij werd twee keer voortijdig gewisseld en sluit de groepsfase af met een krappe voldoende. Houdt De Boer toch nog aan hem vast in de achtste finales of wordt bijvoorbeeld Daley Blind doorgeschoven?

15. Marten de Roon (speelminuten: 164; gemiddeld cijfer: 6)
Het is de eeuwige Oranje-discussie: gaan we voor de degelijkheid en de opofferingsgezindheid van De Roon of voor creatieve spelers met een meer risicovolle speelstijl, zoals de man in de alinea hieronder? De Roon is altijd wel goed voor een zesje en kreeg er van ons zelfs twee, na zijn wedstrijden tegen Oekraïne en Oostenrijk. Tegen Noord-Macedonië nam hij op de tribune plaats, om een schorsing te ontlopen. Vanaf daar zag hij hoe Oranje toch een hoop kansen weggaf tegen de zwakste tegenstander uit de poule: grote kans dus dat De Boer tóch weer bij De Roon uitkomt.

16. Ryan Gravenberch (speelminuten 106; gemiddeld cijfer: 5)
De Ajax-komeet klopt ook bij Oranje op de deur en staat zelfs hoger in de hiërarchie dan zijn ervaren ploeggenoot Davy Klaassen: na een korte invalbeurt tegen Oostenrijk kwam tegen Noord-Macedonië het echte werk, als vervanger van De Roon. Dat werd echter geen groot succes: de normaal zo stoïcijnse Gravenberch leed toch onder de spanning en speelde een ongelukkige wedstrijd. Ooit zal hij een dragende speler in Oranje zijn, maar tijdens dit EK moet hij vooral ervaring opdoen.

17. Daley Blind (speelminuten 218; gemiddeld cijfer: 6,7)
Ongelooflijk knap dat hij er toch weer staat, na een seizoen vol fysieke tegenslag én de impact van het Christian Eriksen-drama, daags voor de eerste wedstrijd van Oranje. Blind blijft kwetsbaar met ruimte in de rug, maar compenseert dat met zijn bovengemiddelde spelinzicht en voetbalintelligentie. Onder De Boer is hij ook op tachtig, negentig procent onomstreden: Blind heeft in Amsterdam weer ritme op kunnen doen, met de knock-outfase in het verschiet.

18. Donyell Malen (speelminuten: 93; gemiddeld cijfer: 7)
Eerst één minuut, vervolgens een half uurtje en daarna een uur. Malen heeft alles bij elkaar één hele wedstrijd gespeeld, maar het lijkt er sterk op dat hij dit aantal gaat verdubbelen. De PSV-spits kan het prima vinden met Memphis en is goud waard in het huidige Oranje-systeem, waarin hij volop ruimte krijgt om zijn loopacties te maken. Malen lijkt na zijn twee assists dus een blijvertje te zijn.

19. Wout Weghorst (speelminuten: 176; gemiddeld cijfer: 6)
De Boer kon na drie topseizoenen bij VfL Wolfsburg niet om Weghorst heen. De spits beleefde ook een droomstart van het toernooi met een goal tegen Oekraïne, maar maakte niet genoeg indruk om zijn plekje te behouden in het laatste pouleduel. De combinatie Memphis-Malen lijkt beter te functioneren dan de combinatie Memphis-Weghorst, hoe spijtig ook voor de man uit Borne.

21. Frenkie de Jong (speelminuten: 259; gemiddeld cijfer: 7,5)
Het raspaardje uit Arkel was dé uitblinker van de groepsfase, daar zal iedereen het wel over eens zijn. Vooral tegen Oostenrijk en Noord-Macedonië was het smullen geblazen. De Jong voetbalt op het EK alsof hij met zijn vrienden in de zaal speelt: knap hoe hij zo ontspannen blijft, terwijl de Oranje-koorts in het land met de dag groter wordt.

22. Denzel Dumfries (speelminuten: 225; gemiddeld cijfer: 7,2)
In de Eredivisie had hij zich allang bewezen, maar nu weet heel Europa wie Denzel Dumfries is. Na 180 minuten stieren op de rechterflank had de nieuwe Oranje-held twee goals, één assist én twee voorassists op zijn naam gezet. Tegen Noord-Macedonië had hij zelfs nog een keer kunnen scoren, maar werd hij verder redelijk in toom gehouden door Ezgjan Alioski. Als hij deze zomer naar het buitenland vertrekt, komt Dumfries elke week dit soort halve marathonlopers tegen: het wordt interessant om te zien hoe hij daarmee omgaat. Maar eerst nog even doorstieren op het EK natuurlijk.

25. Jurriën Timber (speelminuten: 133; gemiddeld cijfer: 6)
Uitgerekend op zijn twintigste verjaardag moest hij plaatsmaken voor De Ligt, verder kon hij een bijna-hele en een halve wedstrijd bijschrijven tegen Oekraïne en Noord-Macedonië. Normaal gesproken wordt er in de rest van het toernooi alleen in noodgevallen een beroep op hem gedaan, maar zijn onverstoorbare spel belooft veel goeds voor de toekomst. Misschien gaat Timber op het volgende EK al de kar trekken, samen met Gravenberch.

Bondscoach: Frank de Boer (gemiddeld cijfer: 6,5)
Driemaal een 6,5 voor de keuzeheer. De massale kritiek die tijdens de voorbereiding oplaaide is na de drie EK-zeges weer wat gaan liggen: over het 5-3-2 systeem is al genoeg gezegd en geschreven, maar het is niet onlogisch dat De Boer met deze formatie de laatste zestien in gaat. Bovendien heeft hij langzaam maar zeker zijn ideale elftal gevonden, alleen de linksbackpositie en het plekje voorin naast Memphis lijken nog vraagtekens. Een voldoende voor de bondscoach dus, maar wat voor de internationals geldt, geldt evengoed voor hem: de eerste échte test moet nog komen.

Joël Veltman, Luuk de Jong en Cody Gakpo speelden in al hun invalbeurten te kort om in aanmerking te komen voor een beoordeling. Tim Krul, Marco Bizot, Teun Koopmeiners en Davy Klaassen kwamen nog helemaal niet in actie.

(Hein Nooijens/VoetbalPrimeur)