Stam: 'De middelen kwamen niet helemaal overeen met de verwachtingen'
Jaap Stam bekijkt de komende periode rustig wat er op zijn pad komt. Hij is sinds kort teruggekeerd uit de Verenigde Staten, waar een avontuur bij FC Cincinnati niet uitpakte zoals vooraf gehoopt. Stam vertrok daar eind september.
Stam komt in Nederland aan rust toe. Dat was ook nodig, omdat zijn periode in Amerika de nodige energie eiste en hij die niet altijd terugkreeg. "De afgelopen maanden hebben mij veel rust gebracht", zegt Stam. "Ik heb veel tijd doorgebracht met het gezin. De bedoeling was dat zij naar Amerika zouden komen, maar dat kon uiteindelijk toch niet geregeld worden, waardoor ik lang alleen was. Dat was soms pittig."
Voetbal staat nog steeds centraal in het leven van Stam, maar er is nu ook tijd voor andere dingen. "We wonen buitenaf. Ik ben lekker thuis aan het rommelen, ik sport en doe veel dingen met het gezin. Af en toe vlieg ik naar Engeland voor wat televisiewerk, dat vind ik leuk om te doen. Je blijft wel bezig, maar op een andere manier en hebt er zelf meer controle over. Men zegt vaak dat zodra je het trainingscomplex afsluit, je het werk 'weg moet leggen', maar zo werkt het niet. Het stopt gewoon niet. De ene gaat er makkelijker mee om dan de andere, veel is ook afhankelijk van de situatie waarin je zit. Voor mij stond vast dat ik even gas terug zou nemen en rustig zou bekijken wat er op mijn pad komt."
Feyenoord en Amerika
Stam ging in de zomer van 2019 met hoge verwachtingen in zee met Feyenoord nadat hij PEC Zwolle met succes in de Eredivisie had gehouden, maar stapte na achttien wedstrijden op vanwege omstandigheden. "En in Amerika waren de verwachtingen hoog, maar vergat men dat de beschikbare middelen niet helemaal overeen kwamen met wat er verwacht werd. We hebben er gezien de situatie op dat moment het maximale uitgehaald. De trainer krijgt dan vaak als eerste de bijl in de nek, terwijl er ook andere dingen zijn die het presteren zouden kunnen beïnvloeden. Men verwacht soms meer, maar dat is niet altijd even reëel. Het is niet logisch om te denken dat je meteen even bovenin meedraait", zegt Stam.
Ambitie
De uitgesproken ambitie kon niet altijd worden nageleefd, merkte Stam. "Bij PEC Zwolle hebben we ook wel eens discussies gevoerd over de ambitie om structureel richting de middenmoot en uiteindelijk de top-zes te werken", vervolgt hij. "Het is ambitieus en dat mag, maar vergeet niet dat mensen geloven dat het niveau dan ook dusdanig is dat dat ook kan, terwijl je je af kunt vragen of het realistisch is. Het kan in Nederland allemaal heel snel veranderen. Sommige spelers vallen af of worden verkocht wanneer ze het goed doen. Is de vervanger goed genoeg en zo ja, past hij meteen in het systeem waardoor je constant blijft in het presteren?"
"Ja, daar is een trainer voor, maar het proces kan soms iets langer duren en het is nog maar de vraag of je die tijd krijgt. Bij een topclub is dat makkelijker omdat er meer te besteden is, de basis van een bepaalde kwaliteit is en je vaak de betere bent, bij een wat kleinere club wordt dat moeilijker."
Reading
Stams periode bij Championship-club Reading moest als blauwdruk dienen voor de volgende stap in zijn carrière. Hij was in zijn eerste jaar hard op weg naar de Premier League, maar in de allesbeslissende wedstrijd tegen Huddersfield Town ging het mis. Stam denkt er nog wel eens aan. "Bij Reading hebben we met z'n allen iets heel moois neergezet. Helaas liepen we op een haar na promotie naar de Premier League mis. Ja, dat doet nog pijn als ik eraan terugdenk. Je kunt liever met 4-0 weggespeeld worden dan dat je verliest met penalty's."
"Dan weet je dat het het jaar daarop juist moeilijker wordt omdat de verwachtingen toenemen en het voor de spelers moeilijker is om nog een keer boven zichzelf uit te stijgen. De clubs uit het Championship zijn enorm sterk. Jaarlijks degraderen er clubs van naam, de eigenaren zetten dan vaak alles op alles om meteen weer terug te komen, maar het is niet zo dat je meteen weer even promoveert. Kijk maar naar Sunderland, die zijn twee keer op rij gedegradeerd. En Hamburger SV is daar ook een voorbeeld van."
Toekomst
Haast heeft Stam niet bij het nemen van een besluit over zijn toekomst. "In het trainersvak is het moeilijk plannen. Je bent afhankelijk van wat er beschikbaar is, of mensen je iets gunnen, maar vooral wat een club wil en het ook bij je past. In principe sta ik overal voor open en is het niet zo dat ik per se een club moet trainen van een x-niveau. Het gaat mij erom dat ik spelers beter kan maken en een team beter kan laten voetballen. Dat kan op een hoger niveau of een wat lager niveau, ik sta overal voor open."