Waarom Van Gaal niet slaagde in Engeland: 'Liever Van der Sar dan 'n goede speler'

That's another cook, a sunday shot, the death or the gladiolus. Van Gaal wordt waarschijnlijk eerder herinnerd om zijn persconferenties dan om het voetbal dat Manchester United onder zijn leiding speelde. The Red Devils eindigden als vierde en als vijfde in de Premier League en Van Gaal moest uiteindelijk plaatsmaken voor José Mourinho. "Ik denk dat hij een jaar of vijftien, twintig te laat naar Engeland is gekomen", vertelt Richard Fay, werkzaam voor The Manchester Evening News, aan VoetbalPrimeur. "Als hij eind jaren negentig, begin 21ste eeuw naar Manchester United was gegaan, had het misschien wél een succes kunnen worden."

Tussen 2014 en 2016 was er echter sprake van 'mismarriage', stelt Fay vast. "Van Gaal was een beetje old school, hij wilde dé baas zijn. Een soort strenge leraar, waarvan de spelers later wel zouden zeggen: goh, we hebben eigenlijk wel veel van hem geleerd. Maar het voetbal was ingrijpend veranderd sinds zijn toptijd in de jaren negentig. De meeste spelers die hij tijdens zijn Manchester United-periode tot zijn beschikking kreeg, waren ook pas vijf, zes, zeven jaar oud tijdens Van Gaals beste jaren."

Post-Ferguson-tijdperk
Van Gaal moest bovendien aan een nieuw team bouwen, terwijl niet in een gespreid bedje terechtkwam. Sir Alex Ferguson nam in 2013 afscheid met Man U's voorlopig laatste landstitel, vervolgens werd David Moyes na één jaar al aan de kant geschoven. "Het team dat Ferguson had achtergelaten, zo goed was dat kampioenselftal nou ook weer niet: Robin van Persie was briljant, maar Tom Cleverley was toen ook een vaste waarde... Patrice Evra, Rio Ferdinand, Nemanja Vidic: alle verdedigers van toen waren in de dertig en moesten vervangen worden."

Het flitsende voetbal dat sommigen misschien van Manchester United hadden verwacht: het kwam er dan ook niet uit onder Van Gaal. "Manchester United is net als Ajax: winnen alleen is niet genoeg, het moet in stijl gebeuren. Maar 4-3-3 en vol op de aanval, dat ging niet met spelers als Van Persie, Wayne Rooney en Bastian Schweinsteiger", aldus Fay, die de tactische aanpak van Van Gaal omschrijft als 'damage limitation'. "Soms leek niet verliezen belangrijker dan winnen. Dat wordt eigenlijk niet geaccepteerd bij Manchester United, maar Van Gaal had weinig keus. Van Persie was constant geblesseerd. Als hij wél die vorm van 2012/2013 had, had het er heel anders uitgezien voor Van Gaal."

'Hij had op zijn tong moeten bijten'
De Amsterdammer liet zelf echter ook steken vallen. "Hij kreeg alle spelers die hij wilde hebben. Schweinsteiger, Marcos Rojo, Matteo Darmian, Ángel Di María, Radamel Falcao, al was dat meer een paniekaankoop. Maar het lukte hem totaal niet om het beste uit Di María te halen." Het kwam uiteindelijk ook nooit meer goed tussen Van Gaal en de nieuwe nummer 7, die na één seizoen alweer vertrok. "Daar was hij wel koppig in. Als hij één keer botste met een speler, was het ook meteen klaar. Hij deinsde er ook niet voor terug om zijn spelers openlijk te bekritiseren. Achteraf gezien had hij vaker op zijn tong moeten bijten."

Fay trekt de vergelijking met Ole Gunnar Solskjaer, de huidige eindverantwoordelijke op Old Trafford. "Tactisch was Van Gaal van wereldklasse, vele malen beter dan Solskjaer. Alleen had dat team van toen eerder people management, een arm om de schouder, nodig dan tactische bijscholing. Sowieso krijg je bij een club als Manchester United nauwelijks de tijd om rustig aan een team te bouwen: je speelt constant drie wedstrijden per week en en één nederlaag is meteen the end of the world. Solskjaer houdt zich vooral bezig met man management: dat beheerst hij dan weer beter dan Van Gaal. Een combinatie van hen beiden: dát zou de ideale trainer zijn."

'Liever Van der Sar dan een goede speler'
Hoewel de resultaten niet denderend waren, vindt Fay dat Van Gaal meer credits verdient voor zijn periode op Old Trafford. "Hij durfde het aan om de jeugd in te passen: iedereen hier houdt van Marcus Rashford, maar zonder Van Gaal zou hij een nobody zijn. Na het tijdperk-Mourinho zijn de fans Van Gaal een stuk meer gaan waarderen dan een paar jaar hiervoor", aldus de clubwatcher, die ook wijst naar voorzitter Ed Woodward, sinds 2013 verantwoordelijk voor het technisch beleid. "Hij is absoluut geen voetbalman. Iemand als Edwin van der Sar aan het roer, dat zou veel beter werken. Een clublegende aan de top, dat is wat de fans willen. Ze hebben liever Van der Sar erbij dan een goede speler."

Volgens Fay ging Van Gaal dus op een ongelukkig gekozen moment aan de slag op Old Trafford. Hij is het dan ook niet eens met de stellingname van FourFourTwo, dat het tijdperk-Van Gaal symbool staat voor de tekortkomingen van de Hollandse School. "Misschien verwachten we van elke Nederlandse trainer dat hij een nieuwe Johan Cruijff is en een revolutie ontketent. Maar dat Van Gaal – net als wel meer Nederlandse trainers – het niet redde in Engeland, wil niet zeggen dat er een crisis is in het Nederlandse voetbal."

Iemand als Erik ten Hag mag dus nog steeds hopen op een kans in de Premier League. "Hij heeft een hoop krediet opgebouwd met zijn prestaties in de Champions League, net als Mourinho en Jürgen Klopp, vlak voordat zij naar Engeland kwamen. Dat Ajax-team van 2018/2019 was een lust voor het oog, zo veel kwaliteit op elke positie: zij speelden zoals elke Engelse club wilde spelen. Tottenham Hotspur doet het nu goed met Mourinho, maar dat was een mooie club voor Ten Hag geweest. Wie weet komt er ooit nog een club als Everton of Wolverhampton Wanderers voor hem."

(Hein Nooijens/VoetbalPrimeur)