Voor én na corona: Ajax-kijkers haken af, Feyenoord stabiel, korte PSV-opleving
Eén jaar corona in Nederland, tijd om de balans op te maken. Vorig jaar rond deze tijd begon een maandenlange voetbaldroogte en we zijn nu nog steeds bezig om de schade in te halen. Het voetbalseizoen begon iets later dan gebruikelijk, maar moet wel op tijd klaar zijn, met het EK voor de deur. En dus is er al maandenlang elke dag wel een voetbalwedstrijd te zien op tv. Wat voor invloed heeft dat op ons kijkgedrag? Zijn we blij dat we überhaupt weer naar de belangrijkste bijzaak ter wereld kunnen kijken? Of worden we voetbalmoe? VoetbalPrimeur zet de kijkcijfers op een rij.
Met de cijfers van Stichting Kijkonderzoek hebben we de Europese seizoenen '19/'20 en '20/'21 – begin van het seizoen tot medio maart – naast elkaar gelegd. Vorig seizoen werden er in die periode zeventig Europese wedstrijden op de Nederlandse tv-zenders uitgezonden, dit seizoen waren dat er maar 64 (de schakelshows op Ziggo Sport niet meegerekend): van PSV-FC Basel (23 juli 2019) tot Rangers FC-Bayer Leverkusen (12 maart 2020) en van AZ-Viktoria Plzen (26 augustus 2020) tot BSC Young Boys-Ajax (18 maart 2021). Het verschil in kijkcijfers is opvallend: vorig seizoen waren dat er gemiddeld 825 duizend per wedstrijd, maar dat moyenne is dit seizoen gezakt naar 744 duizend.
2019/2020
Champions League
De Champions League-wedstrijden van Ajax waren de grootste publiekstrekkers, al moesten de kijkers nog warmdraaien in augustus 2019. Beide wedstrijden werden uitgezonden op Ziggo Sport: net iets meer dan een half miljoen kijkers zagen PAOK Saloniki-Ajax, circa 900 duizend volgden de return. Ter vergelijking: FC Basel-PSV werd eind juli uitgezonden door Veronica en bekeken door meer dan één miljoen kijkers.
Het laatste voorrondetweeluik tussen Ajax en APOEL Nicosia verhuisde ook naar Veronica en werd een stuk beter bekeken: het returnduel in Amsterdam zat tegen de grens van twee miljoen aan. Ajax bereikte het hoofdtoernooi en mocht zes groepswedstrijden spelen: in alle zes de gevallen waren er meer dan twee miljoen Veronica-kijkers getuige van. De 4-4 tussen Chelsea en Ajax op 5 november 2019 is met bijna 2,5 miljoen kijkers de best bekeken wedstrijd in ons overzicht.
De Champions League-uitzendingen van Veronica zonder Nederlandse clubs waren iets minder populair: Liverpool-Atlético Madrid – de laatste Champions League-wedstrijd in een vol stadion – op 11 maart 2020 was de enige uit die categorie die meer dan één miljoen kijkers trok. Dit ging dan weer wel ten koste van Paris Saint-Germain - Borussia Dortmund, dat tegelijkertijd live op Ziggo Sport werd uitgezonden. De ondergrens van Veronica was relatief hoog: Real Madrid-Galatasaray was de enige wedstrijd die minder dan een half miljoen kijkers trok. Als we de voorrondekrakers Olympiakos Piraeus-FK Krasnodar en Rode Ster Belgrado-Young Boys niet meerekenen tenminste...
Europa League
Het Europa League-seizoen begon redelijk onoverzichtelijk voor de Nederlandse voetbalvolger. FC Utrecht sneuvelde op 1 augustus 2019 tegen Zrinjski Mostar, onder toeziend oog van bijna 400 duizend RTL-kijkers: het had echter niet veel gescheeld of die wedstrijd werd helemaal niet uitgezonden. Voor de Europa League-verrichtingen van Feyenoord en PSV moest de kijker soms zoeken naar SBS 9, omdat de Nederlandse clubs vaak tegelijkertijd speelden. AZ was meestal het kind van de rekening: van de beslissende voorrondewedstrijd tegen Royal Antwerp FC was alleen de verlenging op Veronica te zien. Verder moesten de Alkmaarse fans hun club online volgen.
Geen enkele van deze voorrondewedstrijden trok meer dan één miljoen kijkers. Dat belangstelling werd groter toen drie Nederlandse clubs de Europa League-poulefase haalden. Als Feyenoord en PSV op de late avond speelden, waren ze steevast goed voor minstens één miljoen kijkers op RTL 7 en FOX Sports 2. En bij de 18.55-wedstrijden was 900 duizend de ondergrens, behalve dan bij PSV-Rosenborg op 12 december: die wedstrijd ging nergens meer om, maar kon toch nog op bijna 700 duizend kijkers rekenen.
AZ speelde steeds tegelijk met Feyenoord en trok op FOX Sports 1 een veel kleiner publiek. Opvallend genoeg was de uitwedstrijd tegen FK Astana nog de best bekeken wedstrijd van de Alkmaarders: deze begon om 17.00 uur Nederlandse tijd, had geen concurrentie van PSV of Feyenoord en trok ruim 200 duizend belangstellenden. AZ haalde echter de knock-outfase, in tegenstelling tot PSV en Feyenoord: de beide wedstrijden tegen LASK Linz trokken tussen de 700 en 900 duizend kijkers. Ajax kwam over uit de Champions League en sneuvelde tegen Getafe: 1,5 miljoen (heenduel, vroeg op de avond) en bijna 1,8 miljoen (return, late night) RTL- en FOX-kijkers zagen het gebeuren. De switch van Champions League naar Europa League kostte Ajax dus 500 duizend à één miljoen kijkers.
2020/2021
Champions League
Het schema van de UEFA had niet strakker gekund: drie dagen nadat Bayern München de Champions League-finale van 2020 won, mocht AZ al aan de bak tegen het Tsjechische Viktoria Plzen. Het aanvangstijdstip van woensdag 16.30 uur hielp niet echt mee, maar toch stemden 428 duizend kijkers af op FOX Sports 1. Medio september eindigde het Champions League-avontuur van AZ met een uitwedstrijd tegen Dinamo Kiev. Bijna 600 duizend kijkers vonden hun weg naar SBS 6, dat de Champions League-uitzendingen van Veronica over had genomen.
Datzelfde SBS zat na de eliminatie van AZ met een probleem: het moest zijn programmering opvullen met wedstrijden als AA Gent-Dinamo Kiev en PAOK Saloniki-FK Krasnodar. Die wedstrijden trokken nog zo'n 250 duizend kijkers, maar de voorbeschouwingen werden zelfs beter bekeken, constateerde analist René van der Gijp schaterlachend. Talpa nam zijn verlies en programmeerde de laatste Champions League-voorrondes op SBS 9: de kijkcijfers duikelden onder de 100 duizend, al hadden Wilfred Genee, Wim Kieft en Van der Gijp wel een leuke avond na PAOK Saloniki-FK Krasnodar...
Het hoofdtoernooi laat twee interessante tendensen zien: minder belangstelling voor Ajax, maar relatief meer aandacht voor de overige wedstrijden, in vergelijking met vorig seizoen. Ajax begon zijn eerste triple header – een blok van drie pouleduels in drie weken – met een thuiswedstrijd tegen Liverpool: deze trok 2,4 miljoen kijkers en dat was meteen een seizoensrecord. Atalanta Bergamo-Ajax zat nog net boven de twee miljoen, maar die grens werd niet meer aangetikt in de overige vier wedstrijden van de in recordtempo afgewerkte poulefase. FC Barcelona ontpopte zich tot tweede publiekstrekker van SBS: Juventus-uit en de twee wedstrijden tegen PSG werden door meer dan één miljoen mensen bekeken.
Europa League
De Europa League had een wisselvallige start van het seizoen: RTL 7 zond de twee wedstrijden van Willem II uit, die allebei rond de 300 duizend kijkers scoorden. De wedstrijden van PSV tegen NS Mura en Rosenborg scoorden net iets meer dan het dubbele, hoewel ze allebei al vroeg op de avond begonnen. Bij de poulewedstrijden van PSV bleek het aanvangstijdstip ook een factor van belang. De drie wedstrijden die om 21.00 uur begonnen, lokten net iets minder dan één miljoen kijkers naar RTL 7 en FOX Sports 2. De afsluiter tegen Omonia Nicosia trok zelfs niet eens 200 duizend belangstellenden: die wedstrijd ging nergens meer om, was verhuisd naar FOX Sports 1 én begon al om 18.55 uur.
Feyenoord had een iets vastere fanschare: de drie 21.00-wedstrijden trokken meer dan één miljoen kijkers, tijdens de vroege wedstrijden zaten de kijkcijfers net onder de één miljoen. AZ moest opnieuw zijn toevlucht zoeken tot FOX Sports 1, maar haalde één keer het grote podium. Tijdens de laatste speelronde zonden RTL 7 en FOX Sports 2 Rijeka-AZ uit, omdat PSV nergens meer om speelde: bijna 800 duizend kijkers zagen hoe AZ in de dying seconds naast Europese overwintering greep.
In de knock-outfase waren de cijfers van Ajax stabiel, maar weer iets minder hoog dan in de Champions League: circa anderhalf miljoen voor beide wedstrijden tegen Lille OSC, ongeveer 1,4 miljoen voor het tweeluik met BSC Young Boys. Bij de knock-outwedstrijden van PSV bleek het aanvangstijdstip opnieuw een factor van belang: net geen 900 duizend kijkers voor de vroege heenwedstrijd tegenover 1,3 miljoen voor de return om 21.00. Het is blijkbaar nogal een verschil als er een avondklok van kracht is...
Conclusie
Om een lang verhaal kort te maken: de afgelopen maanden is er in Nederland minder Europees voetbal gekeken dan vorig seizoen, in dezelfde periode van het jaar. Ajax trok minder kijkers in de Champions League dan vorig seizoen en overlegde ook geen betere cijfers tijdens zijn Europa League-campagne. De kijkcijfers van Feyenoord zijn redelijk stabiel gebleven en PSV kreeg alleen een kortstondige opleving na zijn overwintering in Europa. Verder waren er vorig seizoen hogere pieken en zijn er dit seizoen diepere dalen. De verklaringen lijken voor de hand te liggen: het overgrote aanbod tijdens dit compacte seizoen en de niet uitnodigende aanblik van al die lege stadions. Maar misschien kan Ajax het gemiddelde nog opkrikken met een succesvolle Europa League-campagne?
(Hein Nooijens/VoetbalPrimeur)