Negen maanden De Boer: 'meest beschikbare bondscoach' nooit onomstreden

29 juni 2021 om 16:30
Laatste update: 29 juni 2021 om 16:28
72

Juni moet nog plaatsmaken voor juli, maar voor Oranje zit het EK er al op. En dus is het tijd voor de eindafrekening in Zeist. Dat Nederland al in de achtste finales gestruikeld is, was vooraf natuurlijk niet de bedoeling. En dus is het tijdperk-Frank de Boer binnen een jaar al ten einde. Tijd voor een tijdlijn.

Augustus 2020
We gaan tien maandjes terug in de tijd. De KNVB moest in augustus plotseling op zoek naar een opvolger voor Ronald Koeman, die een derde lokroep van zijn droomclub FC Barcelona niet kon weerstaan. Dwight Lodeweges nam de interlandperiode van september voor zijn rekening, in de tussentijd kon er gespeculeerd worden over een definitieve opvolger van Koeman. De namen van Frank Rijkaard, Peter Bosz, Henk ten Cate en Louis van Gaal vielen, maar serieus werd het nooit rondom dit viertal.

September 2020
Op 23 september, één maand na het vertrek van Koeman, werd De Boer aangesteld als bondscoach. 'Verreweg de meest beschikbare trainer die er is', knipoogde het populaire satirische nieuwsmedium De Speld. De Boer had op dat moment de handen inderdaad vrij. Na totaal mislukte avonturen bij Internazionale en Crystal Palace en een iets succesvoller, maar alsnog voortijdig beëindigd verblijf bij Atlanta United ging hij weer in eigen land aan de slag, in de hoop zijn blazoen weer wat op te poetsen.

De Boer maakte na zijn aanstelling een ontspannen indruk en grapte over de Barcelona-clausule in het contract van zijn voorganger Koeman. Toch waren lang niet alle voetbalvolgers meteen overtuigd: zijn avonturen in Milaan, Londen en Atlanta lagen nog vers in het geheugen en zijn vier titels bij Ajax werden volgens velen overschaduwd door het weinig attractieve spel.

Oktober 2020
De kersverse bondscoach mocht – net als het AZ-duo Owen Wijndal-Teun Koopemeiners – op woensdag 7 oktober debuteren tijdens het oefenduel met Mexico, dat met 0-1 verloren ging. Vier dagen later volgde een bloedeloze 0-0 tegen Bosnië-Herzegovina, de zwakke broeder uit de Nations League-poule. De interlandperiode in oktober werd afgesloten met een bemoedigend 1-1 gelijkspel op bezoek bij Italië. Oranje schakelde vlak voor die wedstrijd om naar 5-3-2 en dat systeem functioneerde prima in Bergamo. Dat officiële KNVB-kanalen spraken van een 'heerlijk voetbalgevecht', na de 'zielloze' en 'armoedige' optredens tegen Mexico en Bosnië.

November 2020
De volgende interlandperiode stond alweer voor de deur en de eerste kritiek op de 'Ajax-georiënteerde' benadering van De Boer zwol aan. "Er zitten gewoon heel veel spelers bij waar de bondscoach mee heeft gewerkt", liet Kenneth Perez bij – toen nog – FOX Sports weten over de voorselectie, waarin onder meer Daley Sinkgraven, Davy Klaassen en Javairô Dilrosun op waren genomen. In de tussentijd had aanvoerder Virgil van Dijk een zware knieblessure opgelopen in de Premier League, waardoor er achter zijn naam een groot vraagteken was komen te staan.

In de wedstrijden tegen Spanje, Bosnië-Herzegovina en Polen moest er dus gezocht worden naar een nieuwe bezetting van de verdediging. Omdat ook Matthijs de Ligt nog aanwezig was, in verband met zijn herstel na een schouderoperatie, werden er nieuwe combinaties gevormd met Joël Veltman-Nathan Aké en Stefan de Vrij-Daley Blind. Qua resultaten verliep de laatste interlandperiode van het jaar nagenoeg perfect: de oefenwedstrijd tegen de Spanjaarden werd met 1-1 gelijkgespeeld en de beide Nations League-wedstrijden leverden drie punten op. Poulewinnaar Italië was echter al buiten schot.

Maart 2021
We maken een sprongetje in de tijd: het volgende interlandblok stond gepland voor eind maart, met de eerste drie kwalificatiewedstrijden voor het WK in Qatar. De ouverture tegen Turkije werd één van de grootste debacles in de recente Oranje-geschiedenis: een 4-2 nederlaag en een stortvloed aan kritiek, met name op de verrassend als rechtsback opgestelde Kenny Tete. De Boer had in de voorgaande maanden alle Ajax-links terzijde geschoven, maar gaf oude bekende Tete wel de voorkeur boven Denzel Dumfries.

Ook moest hij zich verantwoorden voor het thuislaten van Wout Weghorst en het wél selecteren van Quincy Promes, die verdacht werd van betrokkenheid bij een steekpartij. Doordat Oranje wel won van Letland en Gibraltar – én omdat diezelfde Letten Turkije op 3-3 hielden – bleef de schade met het oog op WK-kwalificatie beperkt. Maar de eerste twijfels waren alvast gezaaid.

Mei 2021
Het EK kwam steeds dichterbij en de KNVB bracht medio mei de Oranje-voorselectie naar buiten. Deze bevatte 34 namen – onder meer die van debutanten Jurriën Timber (Ajax) en Cody Gakpo (PSV) en die van Weghorst – maar er was géén plek voor schoonzoon Calvin Stengs en de routiniers Ryan Babel en Kevin Strootman. De Boer liet zich regelmatig lovend uit over de inbreng van het tweetal in de kleedkamer, maar was uiteindelijk toch niet van plan ze definitief te selecteren. En dus liet hij Babel en Strootman direct afvallen, om ze de teleurstelling op een later moment te besparen.

Aan het einde van de maand werd duidelijk welke 26 spelers de schifting overleefd hadden en mee naar het EK mochten. Dat gebeurde op uiterst curieuze wijze. De KNVB had vier flitsende filmpjes met Hans van Breukelen, Khalid Boulahrouz, Willem van Hanegem en Dirk Kuyt opgenomen en wilde per linie de bijbehorende namen bekendmaken. Voordat de laatste video gepubliceerd werd, waren de namen van de afvallers echter al bekend.

Eén van hen was Anwar El Ghazi: de beelden waarin hij onder toeziend oog van Frank Evenblij en zijn cameraploeg het 'slechtnieuwsappje' van De Boer voorlas, zullen ongetwijfeld nog tot in lengte van jaren herhaald worden. Jeremiah St. Juste hoorde het slechte nieuws zelfs eerder van een journalist dan van De Boer. De bondscoach ging tot overmaat van ramp in de fout tijdens zijn persconferentie: hij verklaarde dat Donny van de Beek 'rond de 4000' minuten in de benen had, maar keek toen per ongeluk cijfers van Klaassen. Later zou hij Promes door de war halen met FC Twente-aanvaller Queensy Menig, toevallig of niet opgeleid bij Ajax. Vergissen is uiteraard menselijk, maar De Boer lag onder een vergrootglas.

Juni 2021
En toen kwam de Jasper Cillessen-soap: de eerste keeper van het WK 2014 zou vanwege een positieve coronatest later aansluiten, maar hoefde helemaal niet meer op te dagen. De Groesbeker werd tot zijn ontsteltenis nog vóór de eerste oefenwedstrijd uit de selectie verwijderd. "De regels staan het toe om keepers tijdens het toernooi te vervangen en er was nog tijd zat! Ik heb vanwege corona één dag verkoudheidsklachten gehad, maar verder 0,0 problemen. En dan wordt er nu gezegd dat ik niet fit ben? Daar zullen de bondscoach en ik het nooit over eens worden", liet hij weten in een eerste reactie aan De Telegraaf.

Met Tim Krul onder de lat en vijf man in de verdediging werd er tijdens het trainingskamp in Portugal afgetrapt tegen Schotland, dat zeven man moest missen wegens een positieve coronatest binnen de selectie. Een matig Oranje ontsnapte echter aan een nederlaag tegen de gehavende tegenstander. Na terugkomst in Nederland kon het vizier op de 'uitzwaaiwedstrijd' tegen Georgië in Enschede. Die werd met 3-0 gewonnen, maar Oranje maakte nog altijd geen ingespeelde indruk. Wijndal bijvoorbeeld kwam niet uit de verf in de 5-3-2 en zag zijn basisplek tijdens het EK in rook opgaan. Ook Memphis Depay liet openlijk doorschemeren dat deze formatie niet zijn favoriete was.

Tijdens het EK wachtten drie poulewedstrijden op eigen bodem, die een perfecte score opleverden. Tegen Oekraïne ging het echter maar net goed: na een dubbele wissel met Blind en Patrick van Aanholt was de organisatie echter eventjes zoek en was het aan Dumfries te danken dat het weggeven van een 2-0 voorsprong Oranje niet fataal werd. De tweede wedstrijd tegen Oostenrijk werd echter soeverein gewonnen. Tegen het al uitgeschakelde Noord-Macedonië deed Oranje het rustig aan en werd er met 3-0 gewonnen, al ontsnapte het aan drie tegengoals.

Nederland zat als poulewinnaar in de wachtkamer en kon opgelucht ademhalen, toen niet Portugal of Spanje, maar Tsjechië de tegenstander in de achtste finales bleek te zijn. Het vermoeid ogende Oranje bewaarde het allerslechtste echter voor zijn tripje naar Boedapest. De Tsjechen speculeerden op hun fysieke kracht, hielden relatief eenvoudig stand en roken bloed toen De Ligt hands maakte na een onhandige handsbal. Direct daarna kwam het moment dat De Boer misschien wel de kop heeft gekost. Hij zag dat de tank leeg was bij Donyell Malen en bracht Promes binnen de lijnen. Oranje kwam echter niet meer van de eigen helft af, verloor – mede door onzeker optreden van doelman Maarten Stekelenburg – met 2-0 en mocht de koffers in gaan pakken.

En nu wordt dus het oordeel over De Boer geveld. De KNVB moest snel handelen, want het volgende cruciale interlandblok – Noorwegen-uit op 1 september en Turkije-thuis op 7 september – staat alweer voor de deur. De Boer stond nog tot het WK van 2022 onder contract, maar is niet degene die Oranje naar Qatar moet gaan leiden. De 51-jarige bondscoach was bij zijn aantreden wel de 'meest beschikbare' kandidaat, maar niet de minst omstreden. En dat was hij na dit EK al helemaal niet.

(Hein Nooijens/VoetbalPrimeur)

Wie zou de meest geschikte opvolger voor De Boer zijn? Laat het weten in de comments!